S FÜNFTE BUECH MOSES (DEUTERONOMIUM)

S´1. Kapitel

Ruckblick uf d Wüschtewanderig vum Horeb bis Kadesch

1,6 Dr HERR, unsa Gott, het mit uns(üs) am Berg Horeb gschwätzt un gsait: (a) Ihr sin lang gnoe a däm Berg gsi; 1,7 wende äich un ziehe hi, daß ihr zuem Berg vu d Amorita kumme un zue alle ihre Nochbere im Jordandal, uf däm Gebirge un in däm Hiigelland, im Südland un am Ufa vum Meer, ins Land Kanaan un zuem Berg Libanon, bis a d große Schtrom, d Euphrat. 1,8 Lueg, ich ha des Land vor äire Auge hige. Zehn inä un (a) nähme des Land i, vum däm dr HERR äire Vädere Abraham, Isaak un Jakob gschwore het, daß er's ne un ihre Nohchkumme ge wott.

1,9 Do sag ich zue d selbe Ziit zue äich: Ich ka äich nimi ällei trage; (a) (b) 1,10 denn dr HERR, äicha Gott, het äich so zahlrich wäre losse, daß ihr hiit so viel sin we d Schterne am Himmel. (a) (b) 1,11 D HERR, dr Gott äira Vädare, mach üs äich nohch vielduusigmol me un segne äich, we na(er) äich zuegsait het! 1,12 We ka ich ällei trage äiri Meh un Lascht un äira Händel? 1,13 Schafft her(ra) schlaui, vuschtändigi un erfahreni Lit unda äire Schtämm, de will ich iba äich als Häupta (Kepf) setzä. 1,14 Do schwätze ihr un sage mir: Ja, des isch ä gueti Sach, de dü mache willsch. 1,15 Do nimm i(ich) de Häupta (Kepf) äira Schtämm, schlaui un erfahreni Männa, un ha sie iba äich gsetzt als (a) Oberschti iba duusig, iba hundat, iba fuchzig un iba zehn un als Amtlit fir äiri Schtämm. 1,16 Un ich bifehlte äire Richta zue d selbe Ziit un ha gsait: Häre äiri Breda a un (a) richte recht, wenn eina ebis mit sinem Brueda het odr mit däm Fremdling, der bi nem isch. 1,17 Bim Richte solle ihr (a) (b) d Aschien nit beachte, sundern solle d Kliene härä we d Große un vor nemads äich scheuen; denn des Gricht isch Gottes. Wird aba äich ä Sach z schwer si, de (c) len a mich glange, dmit ich sie här. 1,18 So bifehlte ich äich zue der Ziit alles, was ihr doe solle.

1,19 Do sin mir ufbroche vum Horeb un ziehe durch di ganz Wüschte, de groß un furchtbar isch, we ihr gsähne hän, uf d Schtroß zuem Gebirge dr Amorita, we uns(üs) dr HERR, unsa Gott, bifohle het, un kumme bis nohch (a) Kadesch- Barnea. 1,20 Do sag ich zue äich: Ihr sin a des Gebirge vu d Amorita kumme, des uns(üs) dr HERR, unsa Gott, ge wird. 1,21 Lueg her, dr HERR, di Gott, het dir des Land hige; zeh nuf un nimm's i, we d HERR, dr Gott dinere Väda, dir zuegsait het. Fircht di nit un loß dir´s nit gräue. 1,22 Do sin ihr alli zue mir kumme un sage: (a) Len uns(üs) Männa vor uns(üs) her schicke, de uns(üs) des Land erkunde un uns(üs) d Wäg sage, uf däm ma(mir) nizehe solle, un de Schtädt, zue däne ma(mir) kumme wäre. 1,23 Des het ma(mir) guet gfalle, un ich ha vu äich zwöelf Männa gnumme, vu jedäm Schtamm eina

1,24 Als de wäggange sin un nufzoge sin uf des Gebirge un a d Traubenbach kumme, do erkundete sie des Land 1,25 un nähmä Fricht vum Land mit un bringe sie rab zue uns(üs) un gän uns(üs) Bricht un sage: Des Land isch guet, des dr HERR, unsa Gott, uns(üs) ge het. - 1,26 Aba ihr hän nit nufzeh welle un sin unghorsam wore däm Muul des HERRN, äires Gottes, 1,27 un romurrte in äire Zelte un schwätze: Dr HERR isch uns(üs) gram; drum het da(er) uns(üs) üs Ägypteland gfihrt, daß sa(er) uns(üs) in de Händ(Pfode) dr Amorita git, um uns(üs) zue vutilge. (a) 1,28 Wo solle ma(mir) hizeh? Unsari Breda hän unsa Herz vuzagt gmacht un gsait, des Volk isch greßa un hecha gwachse als mir, de Schtädt sin groß un bis a d Himmel ufgmürt; dzue hän ma(mir) dert Anakiter gsähne. (a) (b) 1,29 Ich sag aba zue äich: Vuschrecke äich nit un firchtet äich nit vor ne. 1,30 Dr HERR, äicha Gott, zeht vor äich hi un (a) (b) wird fir äich schtriete, we er's mit äich doe het in Ägypte vor äire Auge 1,31 un in dr Wüschte. Do hesch dü gsähne, daß di dr HERR, di Gott, (a) (b) trage het, we ä Ma si Suhn trait, uf däm ganze Wäg, den ihr gwanderet sin, bis ihr a der Platz kumme sin. 1,32 Un trotzdäm glaubte ihr däm HERRN, äirem Gott, nit, 1,33 der uf däm Wäg vor äich hergange isch, äich de Plätz z zeigä, wo ihr äich lagere sollte, bi Nacht im Fiir, um äich d Wäg z zeigä, den ihr entlanggo sollte, un bi Dag in dr Wolke. (a) 1,34 Als aba d HERR äicha Gebrüell (Geblär) ghärt het, wird da(er) zornig un schwor un sait: 1,35 (a) S soll keina vu däm bese Gschlecht des guete Land säh, des ich ihre Vädere z ge gschwore ha, 1,36 üßa Kaleb, däm Suhn Jefunnes; der soll s säh. Däm un sinene Nohchkumme will ich des Land ge, des sa(er) beträte het, wel la(er) däm HERRN treu gfolgt isch. 1,37 Au iba mi wird dr HERR zornig wägä äich un sait: Dü sollsch au nit inekumme. (a) 1,38 Aba Josua, dr Suhn Nuns, der di Dena isch, der soll inekumme. Däm schtärk d Muet; denn (a) er soll Israel des Erbe üsdeile. 1,39 Un äiri Säuglinge, vu däne ihr gsait hän, sie däte zuem Raub wäre, un äiri Kinda, de etzed nit Guetes noh Beses vuschtehn, de soll inekumme; däne will ich's ge, un sie solles bsitze. 1,40 Ihr aba, wende äich un ziehe wida in d Wüschte d Wäg zuem Schilfmeer. (a) 1,41 Do antworte ihr un sage zue ma(mir): (a) Mir hän a däm HERRN gsindigt; ma(mir) wen nufzeh un kämpfe, we uns(üs) dr HERR, unsa Gott, bifohle het. Als ihr äich etze grischtet hän, jeda mit sinene Waffe, un´s fir ä Liechtes ghalte hän, ins Gebirge nufzehe, 1,42 do sait dr HERR zue mir: Sage nene, daß sie nit nufzehe, au nit kämpfe - denn ich bi nit unda äich -, dmit ihr nit gschla wärä vu äire Feinde. 1,43 Wo i(ich) äich des gsait ha, hän ihr nit ghorcht un sin folge nit däm Muul des HERRN un ware vumesse un sin nuf ins Gebitge zoge. 1,44 Do ziehe de Amorita üs, de uf däm Gebirge wohne(husse), äich entgegä un jagte äich, we's Biene den, un schlen äich vu Seïr bis nohch Horma. (a) 1,45 Wo ihr etze wiedakume sin un vor rem HERRN plärt hän, wott dr HERR äiri Schtimm nit härä un het sini Ohre nit zue äich gneigt. 1,46 So sin ihr in Kadesch (a) ä lang Ziit bliebe.

S´2. Kapitel

Zug durch d Wüschte bis zuem Sieg iba Sihon

2,8 Als ma(mir) etze vu unsare Breda, d Sehn Esau, de uf däm Gebirge Seïr wohne(husse), wägzoge ware, wäg vum Wäg durch d Schtäppe, wäg vu Elat un Ezjon-Geba, drille mir uns(üs) un ziehe d Wäg zuem Wiedeland vu d Moabita. 2,9 Do sait d HERR zue ma(mir): Dü sollsch d (a) Moabita kei Schadä doe nohch sie bekrege; ich will dir vu ihrem Land nigs als Hab un Guet ge, denn ich ha Ar d Sehn Lots als Hab un Guet ge. - 2,10 D Emiter hän vorziite drin ghuust; des war ä großes, schtarkes un hochgwachsenes Volk we de Anakiter. 2,11 Ma het sie au fir Riese ghalte we de Anakiter; un de Moabita heiße sie Emiter. 2,12 Au (a) wohne(husse) vorziite uf däm Seïr d Horiter; un de Sühn Esau vutriebte un vutilgte sie vor sich her un wohne(husse) a ihra Schtatt, gliechwe´s Israel mit däm Land gmacht het, des ne d HERR als Hab un Guet ge het. - 2,13 So mache äich etze uf un zeht durch d (a) Bach Sered! Un mir ziehe durch. 2,14 De Ziit aba, de ma(mir) vu Kadesch- Barnea zoge sin, bis ma(mir) durch d Bach Sered kumme, war achtdädrißig Johr, bis alli Kregslit üs däm Laga gschtorbe ware, we d HERR ne gschwore het. (a) 2,15 So war d (a) (b) (c) Hand des HERRN gege sie, um sie üs däm Laga z vutilge bis uf d letschte Mann.

2,16 Un als alli Kregslit üs däm Volk gschtorbe ware, 2,17 schwätzt d HERR mit ma(mir) un sait: 2,18 Dü wirsch hiit durch des Gäu(Biet, Gau) dr Moabita zeh bi Ar 2,19 un wirsch in de Nechi vu d Ammonita kumme. Däne sollsch dü kei Schadä doe nohch sie bekrege; ich will dir vum Land dr Ammonita nigs als Hab un Guet ge, denn ich ha's d Sehn Lot als Hab un Guet ge. - lueg bim 1. Moses 19,38 2,20 Au des gilt als Land vu d Riese, un s hän au vorziite Riese drin ghuust, un de Ammonita heiße sie Samsummiter. 2,21 Des war ä großes, schtarkes un hochgwachsenes Volk we de Anakiter. Un d HERR het sie vor rene vutilgt un het sie ihr Land bsitze lo, so daß sie fir selli dert wohne(husse), 2,22 gliechwe er's doe het mit d Sehn Esau, de uf däm Berg Seïr huuse, als sa(er) de Horiter vor rene vutilgt het un sie dära Land bsitze lo het, so daß sie dert fir selli wohne(husse) bis uf der Dag. 2,23 Un de (a) Kaftoriter ziehe üs Kaftor, un hän de Awiter vutilgt, de in Heft wohne(husse) bis nohch Gaza, un wohne(husse) dert fir selli. - 2,24 Mache äich uf un ziehe üs un gehn iba d Arnon! Lueg, ich ha Sihon, d Kenig vu d Amorita zue Heschbon, in dini Händ ge mit sinem Land. Fange a, s izneh, un kämpf mit tem. 2,25 Vu hiit a will ich Angscht un Schrecke vor dir uf alli Velka unda däm ganze Himmel lege, dmit, wenn sie vu dir härä, ne angscht un bange wäre soll vor dinem Kumme. (a)

2,26 Do (a) ha i(ich) Laufbursch(Bote) üs d Wüschte Kedemot zue Sihon geschickt, d Kenig vu Heschbon, mit friidlicha Botschaft un ha nem sage lo: 2,27 I(Ich) will durch di Land zeh. Nur wo d Schtroß goht, will ich go; ich will nit nohch Rechts noh nohch Links vum Wäg abwieche. 2,28 Ässä sollsch dü mir fir Geld vukaufe, dmit ich z ässä ha, un Wassa sollsch dü mir fir Geld ge, dmit ich z trinke ha. Ich will nur durchzehe- 2,29 we ma´s de Sühn Esau gschtattet hän, de uf däm Gebirge Seïr huuse, un de Moabita, de zue Ar huuse -, bis ich iba d Jordan kumm in des Land, des uns(üs) d HERR, unsa Gott, ge wird. 2,30 Aba Sihon, d Kenig vu Heschbon, het uns(üs) nit durchzehe losse welle; denn dr HERR, di Gott, het si Sinn (Gmeht) vuhertet un (a) vuschtockt nem si Herz, um nen in dini Händ z ge, so we´s hiit isch. 2,31 Un d HERR sait zue ma(mir): Lueg, ich ha agfange, Sihon mit sinem Land vor dine Auge (a) (b) (c) (d) (e) hizgeh; fange ihr a, si Land i z neh. 2,32 Un Sihon zeht üs uns(üs) entgegä mit sinem ganze Kregsvolk zuem Kampf nohch Jahaz. 2,33 Aba d HERR, unsa Gott, git nen vor unsare Auge hi, daß ma(mir) nen schlen mit sinene Sehn un sinem ganze Kregsvolk. 2,34 Do nähmä ma(mir) zue der Ziit alli sini Schtädt i un vollschtreckte d Bann a alle Schtädt, a Männa, Wieba un Kinda, un len nemads ibrigbliebe. 2,35 Nur des Vieh raube ma(mir) fir uns(üs) un de Beute üs d Schtädt, de ma(mir) ignumme hän. 2,36 Vu Aroër a, des am Ufa vum Arnon lit, un vu d Schtadt im Bachtal bis nohch Gilead war kei Schtadt, de sich vor uns(üs) hät schütze känne; d HERR, unsa Gott, git alles vor unsare Auge hi. 2,37 Nur zuem Land vu d Ammonita kumme bisch dü nit, nit zuem Ufa vum Jabbok noh zue d Schtädt uf däm Gebirge, ganz we uns(üs) dr HERR, unsa Gott, bifohle het.

S´3. Kapitel

Sieg iba Og vu Baschan

D Vudeilig vum Oschtjordanland

(vgl. 4. Moses 32)

´4. Kapitel

S´Gsetz ihalte

4,25 Wenn ihr etze Kinda ziige un Kindeskinda un im Land wohne un vusindige äich un mache äich Bildnisse vu irgendeina Gschtalt, so daß ihr unguetden vor rem HERRN, äirem Gott, un nen erziirne, 4,26 so (a) (b) (c) ruef i(ich) hiit Himmel un Erde als Ziige iba äich a, daß ihr bald weggrafft wäre üs däm Land, in des ihr iba d Jordan gehn, um´s izneh. Ihr wäre nit lang drin bliebe, sundern wäre vutilgt wäre. 4,27 Un d HERR wird äich vustraije unda de Velka, un s wird vu äich nur ä kleini Zahl ibrig bliebe unda d Heide, zue däne äich d HERR wägfihre wird. 4,28 Dert wirsch dü dene d Götze, de des Gschafftene vu Menschehänd sin, Holz un Schtei (Wackes), de nit sähn noh härä noh ässä noh schmecke kenne. (a) (b) 4,29 Wenn dü aba dert d HERRN, di Gott, sueche wirsch, so wirsch dü nen find, wenn dü nen vu ganzem Herze un vu ganza Seele sueche wirsch. (a) (b) 4,30 Wenn dü vuschreckt si wirsch un dich des alles treffe wird in kinftige Ziite, so wirsch dü dich (a) umkehre zuem HERRN, dinem Gott, un sinere Schtimm folge. 4,31 Denn d HERR, di Gott, isch ä barmherzige Gott; er wird dich nit vulo noh vuderbe, wird au d Packt(des Abkumme) nit vugässä, den er dine Vädere gschwore het. 4,32 Denn frog nohch d frehere Ziite, de vor dir gsi sin, vum Dag a, do Gott d Mensch uf d Erde gschaffe het, un vu einem End vum Himmel zuem andere, ob je so Großes bassiere odr gnau so ebbis je ghärt wore isch, 4,33 daß ä Volk de (a) Schtimm Gottes üs däm Fiir het schwätze härä, we dü sie ghärt hesch, un trozdäm am Läbä bliebe isch? 4,34 Odr ob je ä Gott vusuecht het, hizgo un sich ä Volk midde üs nem Volk rüszhole durch (a) (b) Machtprobe, durch Zeiche, durch Wunda, durch Kreg un durch sini mächtige Hand un durch si üsgschtrecktem Arm un durch großi Schrecknise, we des ällei dr HERR, äicha Gott, fir äich doe het in Ägypte vor dine Auge? 4,35 Dü aba hesch's gsähne, uf daß dü´s (a) weisch, daß dr HERR ällei Gott isch un sunscht keina. 4,36 Vum Himmel het da(er) di sini Schtimm härä losse, um dich zrechtzbringe; un uf Erde het da(er) dir zeigt si großes Fiir, un sini Wort hesch dü üs däm Fiir ghärt . (a) 4,37 Wel er dine Vädare leb ka (gliebt) un ihri Nohchkumme üsgwählt het, (a) het da(er) dich rüsgfihrt mit sinem Agsicht durch sini großi Kraft üs Ägypte, 4,38 dmit da(er) vor dir her Velka vutriebe het, de greßa un schtärka sin als dü, un dich ribrocht het, um dir ihr Land als Erbdeil z ge, we´s etzed isch. 4,39 So sollsch dü etze hiit wisse un zue Herze nähmä, daß dr HERR Gott isch obe im Himmel un unde uf Erde un sunscht keina, 4,40 un sollsch hebe sini Rechte un Gebote, de i(ich) dir hiit bifihlt; ha so wird's dir un dine Kinda nohch dir wohlsi un di Läbä lang bliebe in däm Land, des dir d HERR, di Gott, git fir imma.

Fraistädt im Oschtjordanland

Ibaleitig zuem Gsetz

S´5. Kapitel

Wiedaholig vu d zehn Gebote

(vgl. 2. Moses 20)

5,6 Ich bi dr HERR, di Gott, der di üs Ägypteland gfihrt het, üs dr Knechtschaft. 5,7 Dü sollsch keini andere Götta ha näbe mir. (a) 5,8 Dü sollsch dir (a) kei Bild mache in irgendeina Gschtalt, nit vu däm, was obe im Himmel, noh vu däm, was unde uf d Erde, noh vu däm, was im Wassa unda d Erde isch. 5,9 Dü sollsch sie nit abäte (ahimmle) noh ne dene. Denn ich, dr HERR, di Gott, bi (a) ä eifernde Gott, der de Missetat vu d Vädare heimsuecht bis ins dritte un vierte Glied vu d Kinda dera, de mich hasse, 5,10 aba Barmherzigkeit zeigt a viele Dusige, de mich liebe un mini Gebote hebe.

5,11 Dü sollsch d Name des HERRN, vu dinem Gotte, nit mißbruche; denn dr HERR wird den nit ungschtroft losse, der si Name mißbruucht.

5,12 D Sabbatdag sollsch dü hebe, daß dü nen heiligsch, we dir dr HERR, di Gott, bifohle het. 5,13 Sechs Däg sollsch dü schaffe un alli dini Sache doe. 5,14 Aba am siebte Dag isch d Sabbat des HERRN, vu dinem Gotte. Do sollsch dü kei Arbet doe, au nit di Bue(Suhn), di Dochta, di Knecht, di Magd, di Rind, di Esel, alli dini Viecha, au nit di Fremdling, der in dinere Schtadt läbt, uf daß di Knecht un di Magd ruehe gliechwe dü. 5,15 Denn (a) (b) (c) dü sollsch dra denke, daß au dü Knecht in Ägypteland warsch un dr HERR, di Gott, dich vu dert rüsgfihrt het mit mächtiga Hand un üsgrecktem Arm. Drum het dir dr HERR, di Gott, bifohle, daß dü d Sabbatdag hebe sollsch.

5,16 Dü sollsch di Vada (Babbe) un di Muetter ehre, we dir dr HERR, di Gott, bifohle het, uf daß dü lang läbsch un dir's guet goht in däm Land, des dir dr HERR, di Gott, ge wird.

5,17 Dü sollsch nit nemads umbringe.

5,18 Dü sollsch nit ehebreche.

5,19 Dü sollsch nit schtähle.

5,20 Dü sollsch nit falsch Ziignis (Züügnis) abgeh gege di Nächschte.

5,21 Dü sollsch nit begähre vu dinem Nächschte s Wieb.

.Du sollsch (a) nit begähre vu dinem Nächschte s Huus, d Acka, Knecht, Magd, Rind, Esel noh alles, was sins isch.

5,22 Des sin de Wort, de dr HERR gsait het zue äira ganze Gmeinde uf däm Berg, üs däm Fiir un d Wolke un däm Dunkle mit großa Schtimm, un doet nigs dzue un schribt sie uf (a) zwei schteinerni Blatte(Dafle) un git sie mir. 5,23 Wo ihr aba de Schtimm üs däm Dunkle ghärt hen un d Berg im Fiir brenne gsäh hän, sin zue ma(mir) träte ihr, alli äiri Schtammeshäupter un äiri Älteschte, 5,24 un hän gsait: Lueg, dr HERR, unsa Gott, het uns(üs) asäh losse sini Herrlichkeit un sini Majeschtät, un (a) ma(mir) hän sini Schtimm üs däm Fiir ghärt . Hiit hän ma(mir) zwar gsähne, daß Gott mit Mensch schwätzt un sie am Läbä bliebe. 5,25 Aba etze, wurum soll ma(mir) schterbe? Des große Fiir wird uns(üs) noh vuzehre(frässä)! Wenn ma(mir) des HERRN, unsarem Gotte, d Schtimm wida härä, so meße ma(mir) schterbe. 5,26 Denn wela Mensch ka de Schtimm vum lebändige Gotte üs däm Fiir schwätze härä we mir un doch am Läbä bliebe? 5,27 Kumm dü dzue un her alles, was dr HERR, unsa Gott, sait, un sag´s uns(üs). Alles, was dr HERR, unsa Gott, mit dir schwätze wird, des wen ma(mir) härä un doe.

5,28 Als aba dr HERR äiri Worte ghärt het, de ihr mit ma(mir) gschwätzt hän, sait da(er) zue ma(mir): Ich ha ghärt de Worte vum Volk, de sie mit dir gschwätzt hän; s isch alles guet, was sie gsait hän. 5,29 Ach daß sie (a) ä Herz hätte, mich z firchte un z hebe alli mini Gebote ihr Läbä lang, uf daß ses ne un ihre Kinda guet goht ebiglig! 5,30 Gang hi un sag gene: Gehn heim in äiri Zelte! 5,31 Dü aba sollsch do vor ma(mir) schtoh bliebe, dmit ich dir vuzehl des ganze Gsetz, de Gebote un Rechte, de dü sie lehre sollsch, daß sie dnohch den in däm Land, des ich ne ge wir, um´s izneh. 5,32 So hän etze acht, daß ihr den, we äich dr HERR, äicha Gott, bifohle het, un (a) (b) (c) (d) wieche nit ab, nit nohch Rechts noh nohch Links, 5,33 sundern wandle in alle Wäg, de äich dr HERR, äich Gott, bifohle het, dmit ihr läbä kennt un s äich guetgoht un ihr lang läbe in däm Land, des ihr inähme den.

S´6. Kapitel

Vumahnig zur Lebi (Liebe) un zuem folge (pariere) gege d HERRN

6,4 H&äuml;r, Israel, dr HERR isch unsa Gott, dr HERR ällei. (a) (b) 6,5 Un dü sollsch d HERRN, di Gott, liebha vu ganzem Herze, vu ganza Seele un mit all dinere Kraft. (a) (b) (c) 6,6 Un de Wort, de i(ich) dir hiit bifihl, sollsch dü zue Herze nähme 6,7 un (a) sollsch sie dine Kinda ischärfe un dvu schwätze, wenn dü in dinem Huus hocksch odr undawägs bisch, wenn dü di nalegsch odr ufschtosch. 6,8 Un dü (a) (b) sollsch sie binde zuem Zeiche uf di Hand, un sie solle dir ä Merkmol zwische dine Auge si, 6,9 un dü sollsch sie schribe uf de Pfoschte vu dinem Huus un a d Doore.

6,10 Wenn di etze dr HERR, di Gott, in des Land bringe wird, vu däm er dine Vädere Abraham, Isaak un Jakob gschwore het, s dir z ge - großi un scheni Schtädt, de dü nit baut hesch, 6,11 un Hiisa volla Sache, de dü nit gfillt hesch, un üsghauene Brunne, de dü nit üsghaue hesch, un Wiberg un Elbaium, de dü nit abäut hesch -, un (a) wenn dü etze ißesch un satt wirsch, 6,12 so hüet (heet) di, daß dü nit d HERRN vugißesch, der di üs Ägypteland, üs dr Knechtschaft, gfihrt het, 6,13 sundern dü sollsch d HERRN, di Gott, firchte un nem dene un bi sinem Name schwöre. (a) (b) 6,14 Un dü sollsch nit andere Götta nohchfolge, d Götta vu d Velka, de um äich her sin 6,15 - denn dr HERR, di Gott, isch (a) ä eifernde Gott in dinere Middi -, daß nit d Zorn (Wuet) des HERRN, vu dinem Gotte, iba dich entbrennt un dich vutilgt vu d Erde. 6,16 Ihr (a) solle d HERRN, äiren Gott, nit vusueche, we ihr nen (b) vusuecht hän in Massa, 6,17 sundern solle hebe de Gebote des HERRN, äires Gottes, sini Vumahnige un sini Rechte, de er dir bifohle het, 6,18 daß dü doesch, was recht un guet isch vor d Auge des HERRN, uf daß dir's guet goht un dü inekummsch un inimmsch des guete Land, vu däm dr HERR dine Vädere gschwore het, 6,19 daß er vujage wott alli di Feinde (Gegna) vor dir, we dr HERR s zuegsait het. (a)

6,20 Wenn di etze (a) di Bue(Suhn) morge froge wird: Was sin des fir Vumahnige, Gebote un Rechte, de äich dr HERR, unsa Gott, bifohle het?, 6,21 so (a) sollsch dü dinem Bue(Suhn) sage: Mir ware Knechte vum Pharao in Ägypte, un dr HERR het uns(üs) üs Ägypte mit mächtiga Hand gfihrt; 6,22 un dr HERR het großi un furchtbare Zeiche un Wunda a Ägypte un am Pharao un a sinem ganze Huus vor unsari Auge doe 6,23 un het uns(üs) vu dert wäg gfihrt, um uns(üs) inäzbringe un uns(üs) des Land zue ge, we na(er) unsare Vädere gschwore het. 6,24 Un dr HERR het uns(üs) bifohle, nohch all däne Rechte zue doe, daß ma(mir) d HERRN, unsaren Gott, firchte, uf daß ses uns(üs) guet goht unsa Läbä lang, so we´s hiit isch. 6,25 Un des wird (a) (b) unsari Grechtigkeit si, daß ma(mir) alli de Gebote den un hebe vor rem HERRN, unsarem Gott, we er uns(üs) bifohle het.

S´7. Kapitel

Vuheißig vum göttliche Sege

7,17 Wirsch dü aba in dinem Herz sage: De (a) (b) Velka sin greßa als i(ich); we ka i(ich) sie vutriebe?, 7,18 so fircht di nit vor rene. Denk dra, was dr HERR, di Gott, däm Pharao un alle Ägypta doe het 7,19 durch (a) (b) großi Machtprobe, de dü mit eigene Auge gsähne hesch, un durch Zeiche un Wunda, durch mächtiga Hand un üsgschrecktem Arm, womit dich dr HERR, di Gott, rüsgfihrt het. So wird dr HERR, di Gott, alle Velka doe, vor däne dü dich firchtesch. 7,20 Dozue wird dr HERR, di Gott, Angscht un Schrecke unda sie schicke, bis umbrocht si wird, was ibrig isch un sich vuschteckt (vubirgt) vor da. 7,21 Loß da nit graue vor rene; denn dr HERR, di Gott, isch in dinere Middi, dr große un schreckliche Gott. 7,22 Er, dr HERR, di Gott, wird de Lit üsrotte vor dir, einzeln nohchänanda. Dü kasch sie nit uf eimol vutilge, dmit sich nit de wilde Tiere gege dich vumehre. 7,23 Dr HERR, di Gott, wird sie vor dir hige un wird ä großi Vuwirrig iba sie bringe, bis er sie vutilgt het, 7,24 un wird ihri Kenig in dini Händ(Pfode) ge, un dü sollsch ihri Näme üslesche unda däm Himmel. S wird dir nemads widaschtoh, bis dü sie vutilgt hesch. 7,25 D Bilda ihra Götta sollsch dü mit Fiir vubrenne un sollsch nit giere nohch däm Silba odr Gold, des dra isch, odr zue da nähmä, dmit dü dich nit drin vuschtricksch; denn des isch däm HERRN, dinem Gott, ä Greuel. 7,26 Drum sollsch dü sonig Greuel nit in di Huus bringe, dmit dü nit däm Bann vufällsch we sälli, sundern dü sollsch Eckel un Aberwille dvor ha; denn s schtoht unda däm Bann. (a)

S´8. Kapitel

Vumahnig zuem Dankbar si gege d HERR

8,11 So hüet (heet) di etze dvor, d HERRN, di Gott, zue vugässä, so daß dü sini Gebote un sini Gsetze un Rechte, de i(ich) dir hiit Bifohle ha, nit hebsch. 8,12 Wenn dü etze gässä hesch un satt bisch un scheni Hiisa bäusch un drin wohnsch 8,13 un dini Rinda un Schof un Silba un Gold un alles, was dü hesch, sich mehrt, 8,14 dann(dnoh) hüet (heet) di, daß di Herz sich nit ibahebt un dü d HERRN, di Gott, vugißesch, der dich üs Ägypteland gfihrt het, üs d Knechtschaft, 8,15 un dich gleitet het durch de großi un furchtbari Wüschte, wo (a) feurigi Schlange un Skorpione un luta Dürre un kei Wassa war, un het dir (b) Wassa üs däm härte Felse vorkumme losse 8,16 un schpyste dich mit Manna in d Wüschte, vu däm dini Vädare nigs gwißt hän, uf daß sa(er) dich demetigt un vusuecht het, dmit da(er) dir dnoh wohldät. 8,17 Dü kennscht sunscht sage in dinem Herz: Mini Kraft un mina Händ(Pfode) Schtärki hän ma(mir) dän Richtum gwunne. 8,18 Sundern denk a d HERRN, di Gott; denn na(er) isch's, der dir Kraft git, Richtum zgwinne, uf daß sa(er) (a) halte wott si Abmachig (Abkumme), den er dine Vädere gschwore het, so we´s hiit isch.

8,19 Wirsch dü aba d HERRN, di Gott, vugässä un andere Götta nohchfolge un nene dene un sie abäte (ahimmle), so beziig i(ich) äich hiit, daß ihr umkumme wäre; 8,20 ebe we de Heide, de dr HERR umbringt vor äirem Agsicht, so wäre ihr au umkumme, wel ihr nit hörig sin dr Schtimm des HERRN, äirem Gott.

S´9. Kapitel

Vumahnig zuem Demetig si

9,22 So erziirntet ihr d HERRN au in (a) Tabera un in (b) Massa un bi d (c) Luschtgräber. 9,23 Un als sa(er) äich üs Kadesch-Barnea schickt un sait: Gehn nuf un nähme des Land i, des i(ich) äich ge ha!, do ware ihr unghorsam däm Muul des HERRN, äires Gottes, un hän nit glaubt a nen un gehorchte sinere Schtimm nit. (a) (b) 9,24 So sin ihr däm HERRN unghorsam gsi, solang ich äich kenn.

9,25 I(Ich) aba (a) flegt ane un lig vor rem HERRN vierzig Däg un vierzig Nächte; denn dr HERR het gsait, er wott äich vutilge. 9,26 Un ich ha d HERRN bittet un gsait: Herr HERR, vudirb di Volk un di Erbe nit, des dü durch dini großi Kraft erlest un mit mächtiga Hand üs Ägypte gfihrt hesch! 9,27 Denk a di Knecht Abraham, Isaak un Jakob! Lueg nit de Halsschtarrigkeit a un des gottlose Triebe un de Sinde vum Volk, 9,28 dmit des Land, üs däm dü uns(üs) gfihrt hesch, nit sait: Dr HERR ka sie nit in des Land bringe, des sa(er) ne zuegsait het, un het sie dorum rüsgfihrt, wel er ne gram war, um sie umbringe in d Wüschte. (a) 9,29 Denn sie sin di Volk un di Erbe, des dü mit dinere große Kraft un mit dinem üsgschrecktem Arm rüsgfihrt hesch.

S´10. Kapitel

Di näje(naie) Dafle vum Gsetz

10,8 Zue d selben Ziit sundert dr HERR d Schtamm Levi üs, d Lade vum Abkumme des HERRN zue trage un (a) z schtoh vor rem HERRN, nem z dene un (b) in sinem Name z segne bis uf dän Dag. 10,9 Drum wäre de Leviten nit Adeil noh Erbe ha mit ihre Breda. Denn (a) dr HERR isch ihr Erbdeil, we dr HERR, di Gott, ne zuegsait het. 10,10 I(Ich) aba bi uf fäm Berg gschtande we des erstemol, (a) vierzig Däg un vierzig Nächte, un dr HERR erherte mich au diesmol un wott di nit vuderbe. 10,11 Er het zue ma(mir) gsait: Mach di uf, gang hi un zeh vor rem Volk her, dmit sie inekumme un des Land inähme, des ich ne ge will, we ich ihre Vädere gschwore ha. 10,12 Etze, Israel, was (a) fordert dr HERR, di Gott, noh vu dir, als daß dü d HERRN, di Gott, firchtesch, daß dü in alle sinene Wäg wandelsch un nen leb hesch (liebsch) un däm HERRN, dinem Gott, densch vu ganzem Herze un vu ganza Seele, 10,13 daß dü de Gebote des HERRN hebsch un sini Rechte, de ich dir hiit Bifohle ha, uf daß dir's guet goht? 10,14 Lueg, dr Himmel un alli Himmel Himmel un d Erde un alles, was drinne isch, des isch des HERRN, vu dinem Gott. 10,15 Un doch het er nur (a) dini Vädare agnumme, daß er sie lieb ka het, un het ihri Nohchkumme, nämlich äich, üsgwählt üs alle Mensche, so we´s hiit isch.

10,16 So (a) bschniedet etze äiri Herze un sin etze nit bockig. 10,17 Denn dr HERR, äicha Gott, isch Gott alla Götta un dr Herr iba alli Herren, dr große Gott, d Mächtige un d Schreckliche, der d Lit nit asieht un kei Gschenk nimmt 10,18 un schafft Recht d Waise un Witwe un het de Fremdlinge leb(lieb), daß er nene Ässä un Kleida git. 10,19 Drum solle ihr au de Fremdlinge liebe; denn ihr sin au Fremdlinge gsi in Ägypteland. (a) 10,20 D HERRN, di Gott, sollsch dü firchte, nem sollsch dü dene, nem sollsch dü ahänge un bi sinem Name schwöre. 10,21 Er isch di Ruehm un di Gott, der bi dir solchi großi un schrecklichi Sach doe het, de dini Auge gsähne hän. 10,22 Dini Vädare ziehe nab noh Ägypte mit (a) siebzig Seele; aba etze het dich dr HERR, di Gott, (b) zahlriech gmacht we de Schterne am Himmel.

S´11. Kapitel

Sege wenn ma pariert(wägäm Gehorsam) - Fluech wenn ma nit pariert(wägäm Ungehorsam)

11,13 Werde ihr etze uf mini Gebote härä, de ich äich hiit bifihl, daß ihr d HERRN, äire Gott liebe un nem dene vu ganzem Herze un vu ganza Seele, 11,14 so will ich äirem Land Rägä ge zue sinere Ziit, Frehrägä un Schboträgä, daß dü isammelsch di Korn (Frucht), di Wi un di El, 11,15 un will dinem Vieh Gras ge uf dinem Feld, des ihr ässä un satt wäre. 11,16 Hete äich aba, daß sich äicha Herz nit betöre losst, daß ihr abfalle un dene andere Götta un bäte sie a, 11,17 un daß dann(dnoh) dr Zorn des HERRN entbrennt iba äich un (a) (b) schließt d Himmel zue, so daß kei Rägä kummt un d Erde ihr Krut nit git un ihr bald üsgetilgt sin üs däm guete Land, des äich dr HERR ge het.

11,18 So nähme etze de Wort zue Herze un in äiri Seele un binde sie zuem Zeiche uf äiri Händ un machte sie zuem Merkmol zwische äire Auge 11,19 un lehre sie äire Kinda, daß dü dvu schwätzesch, wenn dü in dinem Huus hocksch odr undawägs bisch, wenn dü dich nalegsch un wenn dü ufschtosch. 11,20 Un schrib sie a de Pfoschte vu dinem Huus un a dini Doore, 11,21 uf daß ihr un äiri Kinda lang läbä in däm Land, des dr HERR, we er dine Vädere gschwore het, däne ge will, solang de Däg vum Himmel iba dr Erde währen. 11,22 Denn wenn ihr de Gebote alli hebed, de i(ich) äich Bifohle ha, un dnohch den, daß ihr d HERRN, äiren Gott, liebe un wandle in alle sinene Wäg un nem ahänge, 11,23 so wird dr HERR alli de Velka vor äich her vutriebe, daß ihr greßeri un stärkere Velka beerbe, als ihr´s sin. (a) 11,24 Alles Land, druf äiri Fueßsohle kumme, soll äich si: vu dr Wüschte bis a d Berg Libanon un vum Schtrom Euphrat bis ans Meer im Weschte soll äicha Biet(Gäu, Gau) si. 11,25 Nemad wird äich widaschtoh kenne. Angscht un (a) Schrecke vor äich wird dr HERR iba alles Land kumme losse, des ihr beträte, we na(er) äich zuegsait het.

11,26 Lueg, i(ich) leg äich hiit vor (a) d Sege un d Fluech: 11,27 (a) d Sege, wenn ihr ghorche d Gebote des HERRN, äires Gottes, de i(ich) äich hiit Bifohle ha; 11,28 d Fluech aba, wenn ihr nit folge den d Gebote des HERRN, äires Gottes, un abwiecht vum Wäg, den i(ich) äich hiit Bifohle ha, daß ihr andere Götta nochwandle, de ihr nit kennt. 11,29 Wenn dich etze dr HERR, di Gott, in des Land bringt, in des dü kumme sollsch, s izneh, so sollsch dü d Sege sage losse uf däm Berg (a) (b) Garizim un d Fluech uf däm Berg Ebal, 11,30 der gegeiba vum Jordan liet a dr Schtroß gege Sunneuntergang im Land vu d Kanaanita, de im Jordandal huuse, Gilgal gegeiba bi d (a) Eiche More. 11,31 Denn ihr wäre iba d Jordan go, daß ihr rikumme, des Land izneh, des äich dr HERR, äicha Gott, ge het, dmit ihr's inähme un drin wohnt. 11,32 So hän etze acht, daß ihr den nohch alle Gebote un Rechte, de i(ich) äich hiit vorleg.

S´12. Kapitel

MOSE VUKINDIGT GESETZE

(Kapitel 12-26)

Der vu Gott bschtimmte Opfaplatz

12,13 Hüete dich, daß dü dini Brandopfa nit bi jedäm Platz opfasch, den dü siehsch; 12,14 sundern bi däm Platz, den d HERR üsgwählt in einem dinere Schtämm, do sollsch dü dini Brandopfa opfare un alle doe, was i(ich) dir bifihl. 12,15 Doch darfsch dü in alle dine Schtädt ganz nohch Herzeluscht schlachte un Fleisch ässä nohch rem Sege des HERRN, vu dinem Gott, den er dir ge het. D Reine we d Unreine derfe dvu ässä, so we ma (a) (b) Reh odr Hirsch ißt. 12,16 Nur (a) (b) des Bluet sollsch dü nit ässä, sundern uf d Bode gieße we Wassa. 12,17 Dü darfsch aba nit ässä in dine Schtädt vum Zehnte vu dinem Getreide, vu dinem Wi, vu dinem El, au nit vu d Erschtgeburt dina Rinda un dina Schof odr vu irgendeina Gabe, de dü globt hesch, odr vu dinem fraiwillige Opfa odr vu dine heilige Abgabe, 12,18 sundern (a) vor rem HERRN, dinem Gott, sollsch dü des alles ässä bi däm Platz, den d HERR, di Gott, üswählt, dü un dini Buebä(Sühn), dini Techtare, dini Knechte, dini Mägde un d Levit, der in dinere Schtadt läbt, un sollsch frehlich si vor rem HERRN, dinem Gott, iba alles, was di Hand kauft het. 12,19 Un hüete dich, daß dü d Levit nit leer üsgoh losch, solang dü in dinem Land läbsch. (a) (b)

12,20 Wenn aba dr HERR, di Gott, di Biet(Gäu, Gau) erwietere wird, we na(er) dir zuegsait het, un dü saisch: I(Ich) will Fleisch ässä-, wel´s dich glüschtet, Fleisch zue ässä, so iß Fleisch ganz nohch Herzeluscht. 12,21 Isch aba d Platz wiet wäg vu dir, den d HERR, di Gott, üsgwählt het, daß sa(er) si Name dert huuse losst, so schlacht vu dine Rinda odr Schof, de dir d HERR ge het, we i(ich) dir bifohle ha, un iß ses in dinere Schtadt ganz nohch Herzeluscht. 12,22 So we ma (a) Reh odr Hirsch ißt, darfsch dü´s ässä; dr Reine we dr Unreine derfe´s beidi ässä. 12,23 Ällei acht druf, daß dü (a) des Bluet nit ißes; denn des Bluet isch des Läbä; drum sollsch dü nit gliechziitig mit däm Fleisch des Läbä ässä, 12,24 sundern dü sollsch des Bluet uf d Bode gieße we Wassa 12,25 un sollsch´s nit ässä, uf daß dir's guet goht un dine Kinda nohch dir, wel dü doe hesch, was recht isch vor rem HERRN. 12,26 Aba dini heilige Gabe, de dir bifohle sin, un was dü globscht, des sollsch dü uflade un a d Platz bringe, den d HERR üsgwählt het, 12,27 un sollsch dini Brandopfa mit Fleisch un Bluet lege uf d Altar des HERRN, vu dinem Gott. Des Bluet dina (a) Schlachtopfa soll üsgschittet wäre uf d Altar des HERRN, vu dinem Gott, aba des Fleisch sollsch dü ässä. 12,28 Gib obacht un her uf alli de Wort, de i(ich) dir bifihl, uf daß dir's guet goht un dine Kinda nohch dir ebiglig, wel dü doe hesch, was recht un freud isch vor rem HERRN, dinem Gott.

12,29 Wenn d HERR, di Gott, vor dir her de Velka üsrottet, zue däne dü kummsch, ihr Land izneh, un dü´s ignumme hesch un drin wohnsch, 12,30 so hüete dich, daß dü dich nit vufihre losch, s ne nochzmache, nohchdäm sie vutilgt sin vor dir, un daß dü nit frogsch nohch ihre Götta un saisch: We hän de Velka ihre Götta dent? (a) (b) Ebeso will au i(ich) s doe! 12,31 So sollsch dü däm HERRN, dinem Gott, nit dene; denn sie hän ihre Götta alles doe, was däm HERRN ä Greuel isch un was sa(er) haßt; denn sie hän ihre Götta sogar ihri Buebä(Sühn) un Techtare mit Fiir vubrennt.

´13. Kapitel

Schtrof fir falschi Prophete un Vufihra zuem Götzedenscht

13,7 Wenn dich di Brueda, dinere Muetter Bue(Suhn), odr di Bue(Suhn) odr di Dochta odr di Wieb in dine Ärm odr di Fründ(Freund), der dir so leb(lieb) isch we di Läbä, heimlich ibarede will un sage: Loß uns(üs) higo un andere Götta dene, de dü nit kennsch noh dini Vädare, 13,8 vu d Götta vu d Velka, de um äich her sin, sie sin dir nohch odr wiet, vu einem End dr Erde bis ans andere, 13,9 so willig nit ii un ghorch rem nit. Au soll dini Auge nen nit schone, un dü sollsch dich sinetwäge nit erbarme un sini Schuld nit vuheimliche, 13,10 sundern sollsch nen umbringe. (a) Dini Hand soll di erschte gege nen si, nen umzbringe, un dnohch d Hand vum ganze Volk. 13,11 Ma soll nen Tod schteinige, denn na(er) het dich abbringe welle vu däm HERRN, dinem Gott, der di üs Ägypteland, üs dr Knechtschaft, gfihrt het, 13,12 uf daß ganz Israel ufhorcht un sich fircht un ma nimi solch Beses doet unda äich.

13,13 Wenn dü vu irgendeina Schtadt, de dir dr HERR, di Gott, ge het, drin z huuse, sage hersch: 13,14 S sin etlichi heillose Lit ufträte üs dinere Middi un hän de Birga ihra Schtadt vufihrt un gsait: Len uns(üs) higo un andere Götta dene, de ihr nit kenne, 13,15 so sollsch dü grindlich sueche, forsche un froge. Un wenn sich findet, daß ses gwiß isch, daß solch ä Greuel unda äich bassiere isch, 13,16 so sollsch dü de Birga vu der Schtadt erschlage mit d Schärfi vum Schwert un a ihr d Bann vollschtrecke, bi allem, was drin isch, au a ihre Viecha, mit d Schärfi vum Schwert. (a) 13,17 Un alles, was in ihr erbeutet wird, sollsch dü sammle midde uf däm Marktplatz un mit Fiir vubrenne d Schtadt un alli ihri Beute als ä Ganzopfa fir d HERRN, di Gott, daß sie in Trümmer liet fir imma un ne wida ufbäut wird. 13,18 Un (a) loß nigs vu däm, was däm Bann vufalle isch, a dinere Hand kläbä, uf daß dr HERR vu sinem grimmige Zorn (Wuet) abgewendet wird un gib dir Barmherzigkeit un erbarme sich dir un mehre dich, we na(er) dine Vädere gschwore het, 13,19 wenn dü dr Schtimm des HERRN, vu dinem Gott, ghorchsch un alli sini Gebote hebsch, de i(ich) dir hiit bifihl, daß dü doesch, was recht isch vor d Auge des HERRN, vu dinem Gott.

S´14. Kapitel

Vubot heidnischa Truurbrüuch. Reini un unreini Schpyse

(vgl. 3. Moses 11)

14,3 Dü sollsch nigs ässä, was däm Herrgott ä Greuel isch. 14,4 Des aba sin de Tiere, de ihr ässä derfä: Rind, Schof, Ziege, 14,5 Hirsch, Reh, Damhirsch, Schteibock, Gemse, Auerochs un Antilope. 14,6 Jedes Tierli, des gschpalteni Klaue het, ganz durchdschpalte, un de mäue (widakaue), derfä ihr ässä. 14,7 De Tiere aba solle ihr nit ässä unda däne, de mäue (widakaue) un de gschpalteni Klauen hän: des Kamel, d Hase un d Klippdachs, de mäue (widakaue), dere Klaue aba nit ganz durchdschpalte sin; drum solle sie äich unrein si. 14,8 D Sau (Hutz), de zwar durchgschpalteni Klaue het, aba nit mäut (widakaut), soll äich drum unrein si. Ihr Fleisch solle ihr nit ässä, un ihr Aas ( Cheib ) solle ihr nit arihre. 14,9 Des isch, was ihr ässä derfä vu allem, was im Wassa läbt: alles, was Flosse un Schuppe het, derfä ihr ässä. 14,10 Was aba keini Flosse noh Schuppe het, solle ihr nit ässä; denn s isch äich unrein. 14,11 Alli Reine Vegel ässä na. 14,12 Des aba sin´s, de ihr nit ässä solle: dr Adla, dr Habicht, dr Fischadla, 14,13 dr Taucher, de Weihe, dr Geia mit sinene Arte 14,14 un alli Rabe mit ihrene Arte, 14,15 dr Strauß, de Nachtihle, dr Kuckuck, dr Sperber mit sinene Arte, 14,16 des Käuzli, dr Uhu, de Fledamuus, 14,17 d Rohrdommle, dr Storch, dr Schwan, 14,18 dr Reiha, dr Häher mit sinene Arte, dr Wiedehopf, d Schwalbe. 14,19 Au alles, was Fligel het un kriecht, soll äich unrein si, un ihr solle`s nit ässä. 14,20 Di reine Vegel derfä ihr ässä.

14,21 Ihr solle (a) kei Aas ( Cheib) ässä; däm Fremdling in dinere Schtadt darfsch dü's ge, daß sa's ißt odr daß sa's vukauft nem Fremde(Üslända); denn dü bisch ä heiliges Volk däm HERRN, dinem Gott. Dü sollsch (b) des Böckli nit kochen in d Milch vu sinere Muetter. 14,22 Dü sollsch alli Johr d Zehnte absundere vu allem Ertrag dinere Saat, de üs dinem Acka kummt, (a) 14,23 un sollsch dvu (a) (b) ässä vor rem HERRN, dinem Gott, a däm Platz, den er üswählt, daß si Name dert huust, nämlich vum Zehnte vu dinem Korn, vu dinem Wi, vu dinem El un vu dr Erschtgeburt dina Rinda un dine Schof, uf daß dü firchte lernsch d HERRN, di Gott, di Läbä lang. 14,24 Wenn aba d Wäg z wiet isch fir di, daß dü's nit hitrage kasch, wel d Platz dir z wiet isch, den d HERR, di Gott, üsgwählt het, daß sa(er) si Name dert huuse losst, wenn d HERR, di Gott, dich gsegnet het, 14,25 so mach´s zue Geld un nimm des Geld in di Hand un gang a d Platz, den d HERR, di Gott, üsgwählt het, 14,26 un gib des Geld fir alles, wora di Herz Luscht het, s isch fir Rinda, Schof, Wi, schtarke Trunk odr fir alles, was di Herz winscht, un iß dert vor rem HERRN, dinem Gott, un bi frehlich, dü un di Huus 14,27 un d Levit, der in dinere Schtadt läbt; der sollsch dü nit leer üsgoh losse, denn (a) er het kei Adeil noh Erbe mit dir.

14,28 Alli dräi Johr sollsch dü üssundere d ganze Zehnte vum Ertrag vu däm Johr un sollsch nen hintalege in dinere Schtadt. (a) (b) 14,29 Dann(Dnoh) soll kumme d Levit, der kei Adeil noh Erbe mit dir het, un d Fremdling un d Waise un de Witwe, de in dinere Schtadt läbä, un solle ässä un satt wäre, uf daß di d HERR, di Gott, segnet in allem Werk dinere Hand, des dü doesch.

S´15. Kapitel

S Erloßjohr

15,7 Wenn eina dina Breda arm isch in irgendeina Schtadt in dinem Land, des d HERR, di Gott, dir ge wird, so sollsch dü di Herz nit vuhärte un di Hand nit zuehalte gegeiba dinem arme Brueda, (a) 15,8 sundern sollsch sie nem ufdoe un (a) nem üslehne, soviel er Mangel het. 15,9 Hüte dich, daß nit in dinem Herz ä arglischtige gedanke ufschteigt, daß dü saisch: S naht des siebte Johr, des Erloßjohr -, un daß dü di arme Brueda nit unfreundlich aasiehsch un nem nigs gibsch; sunscht wird da(er) gege dich zuem HERRN ruefä, un bi dir wird Sinde si. 15,10 Sundern dü sollsch nem ge, un di Herz soll sich's nit vudrieße losse, daß dü nem gibsch; denn dfir wird di d HERR, di Gott, segne in alle dine Werke un in allem, was dü undanimmsch. (a)

15,11 S wäre alliziit Armi si im Land; drum (a) (b) bifihl i(ich) dir un sag, daß dü di Hand ufdoesch dinem Brueda, der undadruckt un arm isch in dinem Land.

Iba d Frailossig hebräischa Sklave

(vgl. 2. Moses 21,1-6)

Heilige dr Erschtgeburt

S´16. Kapitel

Vu d dräi jährliche Hauptfeschta

(vgl. 2. Moses 23,14-17; 34,18-24; 3. Moses 23)

16,5 Dü darfsch nit Passa schlachte in irgendeina dina Schtädt, de dir d HERR, di Gott, ge het, 16,6 sundern a däm Platz, den d HERR, di Gott, üswähle wird, daß si Name dert wohnt. Do sollsch dü des Passa schlachte am Obend, wenn d Sunne undagange isch, zue der Ziit, als dü üs Ägypte zoge bisch, 16,7 un sollsch´s koche un ässä a däm Platz, den d HERR, di Gott, üswähle wird, un sollsch am Morge umkehre un heimgo in di Wohnig. 16,8 Sechs Däg sollsch dü Ungsiirtes ässä, un am siebte Dag isch Feschtvusammlig fir d HERRN, dinem Gott; do sollsch dü kei Arbet doe.

16,9 Siebä Wuche sollsch zue zehle un dmit afange, wenn ma zerscht d Sichle a de Halme legt, 16,10 un sollsch des (a) Wuchefescht hebed däm HERRN, dinem Gott, un ä fräiwilligi Gabe dinere Hand ge je nohch däm, we di d HERR, di Gott, gsegnet het. 16,11 Un sollsch frehlich si vor rem HERRN, dinem Gott, dü un di Bue(Suhn), di Dochta, di Knecht, di Magd un d Levit, der in dinere Schtadt läbt, d Fremdling, d Waise un d Witwe, de in dinere Midde sin, a däm Platz, den d HERR, di Gott, üswähle wird, daß si Name do wohnt. 16,12 (a) Denk dra, daß dü Knecht in Ägypte gsi bisch, un beachte un heb de Gebote.

16,13 Des Laubhittefescht sollsch dü hebe siebä Däg, wenn dü igsammlet hesch vu dinere Tenne un vu dinere Trotti, 16,14 un dü sollsch frehlich si a dinem Fescht, dü un di Bue(Suhn), di Dochta, di Knecht, di Magd, d Levit, d Fremdling, d Waise un d Witwe, de in dinere Schtadt läbä. (a) (b) 16,15 Siebä Däg sollsch dü däm HERRN, dinem Gott, des Fescht hebe a däm Platz, den d HERR üswähle wird. Denn d HERR, di Gott, wird di segne in dinere ganze Ernt un in alle Werke dina Händ(Pfode); drum sollsch dü frehlich si.

16,16 Dräimol im Johr soll alles, was männlich isch in dinere Middi, vor rem HERRN, dinem Gott, erschiene, a däm Platz, den d HERR üswähle wird: zuem Fescht dr ungsiirte Brot, zuem Wuchefescht un zuem Laubhittefescht. Sie solle aba nit mit lärä Händ(Pfode) vor rem HERRN erschiene, 16,17 sundern jeda mit däm, was sa(er) z ge vumag, nohch rem Sege, der dir d HERR, di Gott, ge het.

Vu d Richta un Amtslit

Vubot heidnischa Kultbruuche. Schtrof fir Abgöttarai

S´17. Kapitel

17,2 Wenn bi dir in eina dinere Schtädt, de dir d HERR, di Gott, ge wird, öbber (ebber) gfunde wird, Ma odr Wieb, der do doet, was däm HERRN, dinem Gott, mißflallt, daß sa(er) si Abkumme ibatritt 17,3 un higehn un dene andere Götta un bäte sie a, s isch (a) Sunne odr Mond odr des ganze Heer vum Himmel, was ich nit bifohle ha, 17,4 un s wird dir azeigt, un dü hersch´s, so sollsch dü griindlich dnohch forsche. Un wenn dü findesch, daß ses gwiß wohr isch, daß solch ä Greuel in Israel bassiere isch, 17,5 so sollsch dü d Ma odr des Wieb, de ä solchi Übeltat(Ibeltat) gmacht hän, nüsfihre zue dinem Door un sollsch sie Tod schteinige. (a) 17,6 Uf zweier odr dreier Ziige Muul (Gosch) soll schterbe, wer d Tod vudent het, aba nur vu einäm Ziige Muul (Gosch) soll la(er) nit schterbe. (a) (b) (c) 17,7 D Hand dr Ziige soll di erschte si, nen umzbringe, un dnohch de Hand vum ganze Volk, daß dü des Bese üs dinere Middi wegdoesch.

Isetzig vumä Obagrichts

Des Königsgsetz

S´18. Kapitel

Recht vu d Prieschta un Leviten

18,3 Des soll aba des Recht vu d Prieschta si a des Volk, a de, de ä Schlachtopfa darbringe, s isch Rind odr Schof, daß ma däm Prieschta git d Vorderkeule un beidi Kinnbackene un d Buch (Ranze) 18,4 un de (a) Erschtlinge vu dinem Korn, vu dinem Wi un vu dinem El un de Erschtlinge vu d Schur diner Schof. 18,5 Denn d HERR, di Gott, het nen üsgwählt üs alle dine Schtämm, daß sa(er) schtoht im Denscht im Name vum HERR, er un sini Buebä(Sühn) fir alli Ziit.

18,6 Wenn ä Levit kummt üs eina diner Schtädt üs ganz Israel, wo na(er) ä (a) (b) Gascht isch, un kummt ganz nohch sinem Herzes Wunsch a den Platz, den dr HERR erwähle wird, 18,7 so soll la(er) dene im Name des HERRN, vu sinem Gott, we alli sini Breda, d Levite, de dert vor rem HERRN schtehn. 18,8 Sie solle glichi Adeil z ässä ha üßa däm, was eina het vu däm vukaufte Guet vu sine Vädare.

Falschi un rechti Prophetie

18,14 Denn de Velka, dere Land dü inähme wirsch, härä uf Zeichediiter un Wahrsaga; dir aba het d HERR, di Gott, so ebis vuwehrt. 18,15 Ä Prophet we mich wird dir d HERR, di Gott, erwecke üs dir un üs dine Breda; däm sollt ihr folge. (a) (b) (c) (d) (e) (f) 18,16 Ganz so we dü s des HERRN, dinem Gott, (a) (b) erbete hesch am Horeb am Dag dr Vusammlig un saisch: I(Ich) will etze nimi härä de Schtimm des HERRN, vu minem Gott, un des große Fiir nimi asäh, dmit i(ich) nit schtirb. 18,17 Un dr HERR sait zue ma(mir): (a) Sie hän recht gsait. 18,18 Ich will ne ä Prophet, we dü bisch, erwecke üs ihre Breda un mi Wort (a) (b) (c) (d) in si Muul (Gosch) ge; der soll zue nene sage alles, was ich nem gebiete wir. 18,19 Doch wer mini Wort nit härä wird, de na(er) in minem Name schwätzt, vu däm will ich's fordare.

18,20 Doch wenn ä Prophet so vumesse isch, daß sa(er) schwätzt in minem Name, was ich nem nit bifohle ha, un wenn eina schwätzt in däm Name andare Götta, der Prophet soll schterbe. (a) (b) 18,21 Wenn dü aba in dinem Herze sage würdesch: We ka i(ich) merke, wel Wort dr HERR nit gsait het? - 18,22 wenn d Prophet schwätzt in däm Name des HERRN un s wird nigs drus un s trifft nit ii, dann(dnoh) isch des ä Wort, des dr HERR nit gsait het. D Prophet het's üs Vumessenheit gsait; drum schiech di nit vor rem. (a) (b)

S´19. Kapitel

19,4 Un in däm Fall soll ä Todschläga, der derthi flieht, am Läbä bliebe: Wenn öbber (ebber) si Nächschte erschlage het, nit absichtlich, un het dvor kei Haß gege nen ka, 19,5 öbbe wenn öbber (ebber) mit sinem Nächschte in d Wald goht, Holz z hauen (z mache), un sini Hand holte mit d Axt üs, des Holz abzhaue, un des Ise fihr vum Schtiel un träfe si Nächschte, so daß sa(er) schtirbt: der soll in eini der Schtädt fliehe, dmit da(er) am Läbä bliebe; 19,6 uf daß nit d Blueträcher däm Todschläga nohchjagt in d Hitzi vu sinem Zorn (sinere Wuet) un nen iholt, wel d Wäg so wiet isch, un nen totschlet, wo na(er) doch nit des Todes schuldig isch, wel la(er) dvor kei Haß gege nen ka het. 19,7 Drum bifihlte ich dir, daß dü dräi Schtädt üssondersch.

19,8 Un wenn d HERR, di Gott, di Biet(Gäu, Gau) erwietere wird, we na(er) dine Vädere gschwore het, un dir alles Land git, des sa(er) zuegsait het, dine Vädere z ge 19,9 - wenn dü nur alli de Gebote hebe wirsch, daß dü dnohch doesch, de ich dir hiit Bifohle ha, daß dü d HERR, di Gott, leb hesch (liebsch) un in sinene Wäg wandelsch di Läbä lang -, so sollsch dü noh dräi Schtädt zue däne draie dzuedoe, 19,10 uf daß nit unschuldiges Bluet in dinem Land vuschittet wird, des dir d HERR, di Gott, zuem Erbe git, un so Bluetschuld uf di kummt.

19,11 Wenn aba öbber (ebber) Haß trait gege si Nächschte un lauert uf nen un macht sich iba nen her un schlat nen tot un flieht in eini der Schtädt, 19,12 so solle de Älteschte vu sinere Schtadt hischicke un nen vu do hole losse un nen in de Händ vum Blueträchers ge, daß sa(er) schtirb. 19,13 Dini Auge solle nen nit schone, un dü sollsch des (a) unschuldig vugossene Bluet üs Israel wägdoe, daß dir's guet goht.

Gegen Landraub un falsches Ziignis (Züügnis)

19,15 S soll kei einzelna als Ziige gege öbber (ebber) ufträte wägä irgendeina Missetat odr Sinde, was fir ä Sinde s au isch, de ma doe ka, sundern durch zweier odr draier Ziige Muul (Gosch) soll ä Sach gültig si. (a) (b) (c) (d) (e) 19,16 Wenn ä frevelhafte Ziige gege öbber (ebber) uftritt, um nen eina Ibatretig zue bschuldige, 19,17 so solle de beide Männa (Manne), de ä Sach mitänanda hän, vor d HERR träte, vor d Prieschta un Richta, de zue sella Ziit si wäre, 19,18 un de Richta solle griindlich nohchforsche. Un wenn dr falsche Ziige ä falsches Ziignis (Züügnis) gege si Brueda ge het, 19,19 so solle ihr mit nem doe, was sa(er) denkt, sinem Brueda z doe, dmit dü des Bese üs dinere Middi wegdoesch, 19,20 uf daß di andere ufhorche, sich firchte un etze nimi solchi besi Sache zdoe in dinere Middi. 19,21 Di Aug soll nen nit schone: (a) Läbä um Läbä, Aug um Aug, Zahn um Zahn, Hand um Hand, Fueß um Fueß.

S´20. Kapitel

Kregsgsetze

20,5 Un de Amtlit solle mit däm Volk schwätze un sage: Wer ä näjes(naies) Huus baut het un het's noh nit igweiht, der mach sich uf un kähr heim, uf daß sa(er) nit schtirb im Kreg un ä andere s iweiht. 20,6 Wer ä Wiberg abäut het un het sini (a) (b) Fricht noh nit gnosse, der mach sich uf un kähr heim, daß sa(er) nit im Kriege schtirb un ä andere sini Fricht ißt. 20,7 Wer mit nem Maidle vuschproche(vulobt) isch un (a) het´s noh nit heimgholt, der mach sich uf un kähr heim, daß sa(er) nit im Kreg schtirb un ä andere holt´s heim. 20,8 Un de Amtlit solle wida mit däm Volk schwätze un sage: (a) Wer sich firchtet un ä vuzagtes Herz het, der mach sich uf un kehre heim, uf daß sa(er) nit au des Herz vu sinene Breda feig macht, we si Herz isch. 20,9 Un wenn de Amtlit des alles zuem Volk gsait hän, so solle sie Heerfehrer a de Schpitze vum Volk schtelle.

20,10 Wenn dü vor ä Schtadt zehsch, um gege sie z kämpfe, so sollsch dü ihr zerscht d Friide abete. 20,11 Antwortet sie dir friidlich un den dir ihri Doore uf, so soll des ganze Volk, des drin gfunde wird, dir fronpflichtig si un dir dene. 20,12 Will sie aba nit Friide mache mit dir, sundern mit dir Kreg fihre, so belagere sie. 20,13 (a) (b) Un wenn sie d HERR, di Gott, dir in d Hand git, so sollsch dü alles, was männlich drin isch, mit d Schärfi vum Schwert erschlage. 20,14 Nur d Wieba, d Kinda un des Vieh un alles, was in d Schtadt isch, un alli Beute sollsch dü unda dir üsdeile un sollsch ässä vu d Beute dina Feinde (Gegna), de dir d HERR, di Gott, ge het. 20,15 So sollsch dü mit alle Schtädt doe, de sehr (sölli) wiet wäg vu dir liege un nit zue d Schtädt dä Velka vu do ghäre.

20,16 Aba in d Schtädt dr Velka vu do, de dir d HERR, di Gott, zuem Erbe ge wird, sollsch dü nigs läbä losse, was Odem het, 20,17 sundern sollsch a nene d Bann vollschtrecke, nämlich a d Hetita, Amorita, Kanaanita, Perisita, Hiwita un Jebusita, we dir d HERR, di Gott, bifohle het, 20,18 dmit sie äich nit lehre, all de Greuel z doe, de sie im Denscht ihra Götta triebä, un ihr äich so vusindigt a däm HERRN, äirem Gott.

20,19 Wenn dü vor einare Schtadt langi Ziit liege mueß, gege de dü kämpfsch, um sie zue erobere, so sollsch dü ihri Baim nit vuderbe un mit Äx umhaue, denn dü kasch dvu ässä; drum sollsch dü sie nit fälle. De Baim uf däm Feld sin doch nit Mensche, daß dü sie belagere meßtesch! 20,20 De Baim aba, vu däne dü weisch, daß ma nit dvu ißt, de darfsch dü vuderbe un fälle un ä Bollwerk drus baue (bäue) gege de Schtadt, de mit dir Kreg fihrt, bis dü sie besiegt hesch.

S´21. Kapitel

Was zmache isch bi nem Mord vu unbekannta Hand

S Recht vum Erschtgeborene

Todesschtrof fir ungroteni Buebä(Sühn)

Bierdigig vumä Ufghängte

S´22. Kapitel

Vuschiedeni Vorschrifte

22,4 Wenn dü vu dinem Brueda Esel odr Rind undawägs naflege siehsch, so sollsch dü helfe (di ihra aneh) un nene ufhelfe.

22,5 Ä Wieb soll nit Männasache trage, un ä Ma soll nit Frauekleida azeh; denn wer des doet, der isch däm HERRN, dinem Gott, ä Greuel.

22,6 Wenn dü undawägs ä Vogelnescht findesch uf nem Baum odr uf fäm Bode mit Junge odr mit Eier un de Muetter hockt uf d Junge odr uf d Eier, so sollsch dü nit de Muetter mit d Junge nähmä, 22,7 sundern dü darfsch di Junge nähmä, aba d Muetter sollsch dü flege losse, uf daß dir's guet goht un dü lang läbsch.

22,8 Wenn dü ä näjes(naies) Huus bäusch, so mache ä Geländer ringsum uf di Dache, dmit dü nit Bluetschuld uf di Huus ladescht, wenn öbber (ebber) rabflegt.

22,9 Dü sollsch di Wiberg nit mit Zweierlei bepflanze, dmit däm Heiligtum nit des Ganze vufallt: dr Some, den dü gsajt hesch, un d Herbscht vum Wiberg. 22,10 Dü sollsch nit ackere mit nem Rind un nem Esel. 22,11 Dü sollsch nit azeh ä Häß(Kleid), des üs Wulle un Leine gmacht isch.

22,12 Dü sollsch dir (a) Quaschte mache a d vier Zipfel vu dinem Mantel, mit däm dü dich zuedecksch.

Gsetze zuem Schutz vu Agschwärzte (Vuliignete) un Vergwaltigte

22,22 Wenn öbber (ebber) däbi vuwischt wird, daß sa(er) einem (a) (b) Wieb baiwohnt, de ä Ehemann het, so solle sie beidi schterbe, dr Ma un des Wieb, däre er baigwohnt het; so sollsch dü des Bese üs Israel wägdoe.

22,23 Wenn ä Jungfrau vuschproche(vulobt) isch un ä Ma trifft sie innerhalb vu d Schtadt un wohnt ihr bai, 22,24 so solle ihr sie alli beidi zuem Schtadtdoor nüsfihre un solle sie beidi schteinige, daß sie schterbe, d Jungfrau, wel sie nit brellt het, obwohl sie doch in d Schtadt war, d Ma, wel la(er) vu sinem Nächschte d Braut gschändet het; so sollsch dü des Bese üs dinere Midde wägdoe.

22,25 Wenn aba öbber (ebber) ä vulobtes Maidle uf freiem Feld trifft un packt sie un wohnt ihr bai, so soll d Ma ällei schterbe, der ihre baigwohnt het, 22,26 aba däm Maidle sollsch dü nigs doe, denn sie het kei Sind doe, de des Todes wert isch; sundern des isch so, we wenn öbber (ebber) sich gege si Nächschte erhebt un nen totschlat. 22,27 Denn na(er) findet sie uf freiem Feld, un des vulobte Maidle brellt, un nemads war do, der ihre ghufe hät.

22,28 Wenn öbber (ebber) ä Jungfrau trifft, de nit vuschproche(vulobt) isch, un packt sie un wohnt ihr bai un wird däbi atroffe, 22,29 so soll, der ihre baigwohnt het, ihrem Vada (Babbe) fuchzig Silbaschtickle ge un soll sie als Wieb ha, wel la(er) ihr Gwalt adoe het; er darf sie nit wegschicke si Läbä lang.

S´23. Kapitel

23,1 *Nemad soll vu sinem Vada (Babbe) s Wieb nähmä un vu sinem Vada (Babbe) Decki aufdecke.

Wer in de Gmeinde des HERRN nit ufgnumme wäre darf

23,3 S soll au kei Mischling in de Gmeinde des HERRN kumme; au sini Nohchkumme bis ins zehnte Glied solle nit in de Gmeinde des HERRN kumme. (a)

23,4 D Ammonita un Moabita solle nit in de Gmeinde des HERRN kumme, au nit ihri Nohchkumme bis ins zehnte Glied; sie solle nee inekumme, (a) 23,5 wel sie äich nit entgegekumme sin mit Brot un Wassa uf däm Wäg, als ihr üs Ägypte zoge sin, vielme gege äich d (a) Bileam dingt hän, d Bue(Suhn) Beors üs Petor in Mesopotamie, daß sa(er) dich vuflueche soll. 23,6 Aba dr HERR, di Gott, wott Bileam nit härä un vuwandelte dir d Fluech in Sege um, wel di dr HERR, di Gott, lieb ka het. 23,7 Dü sollsch nee ihr Friide noh ihr Beschtes sueche di Läbä lang. (a)

23,8 D Edomiter sollsch dü nit vuabscheue; er isch di Brueda. D Ägypta sollsch dü au nit vuabscheue; denn dü bisch ä Fremdling in sinem Land gsi. 23,9 De Kinda, de sie im dritte Glied zeuge, derfe in de Gmeinde des HERRN kumme.

Sufa halte vum Kregslaga

23,13 Un dü sollsch druße vor rem Laga ä Platz ha, wohi dü fir d Notdurft nüsgosch. 23,14 Un dü sollsch ä Schuufle ha, un wenn dü dich druße anehocke willsch, sollsch dü dmit grabe; un wenn dü gsässä hesch, sollsch dü zuescharre, was vu dir gange isch. 23,15 Denn dr HERR, di Gott, (a) zeht mit dir inmidde vu dinem Laga, um dich zue errette un dini Feinde (Gegna) vor dir dherzge. Drum soll di Laga heilig si, daß nigs Schändliches unda dir gsähne wird un na(er) sich vu dir wendet. 23,16 Dü sollsch d Knecht nit sinem Herr üsliefere, der vu nem zue dir gfliichtet isch. 23,17 Na(Er) soll bi dir bliebe bi däm Platz, den na(er) üsgwählt het, in eina dinere Schtädt, wo s nem gfallt. Dü sollsch nen nit undadrucke. (a)

23,18 S soll keini (a) Tempeldirne si unda d Techtare Israels un kei (b) (c) Tempelhurer unda d Sehn Israel. 23,19 Dü sollsch kei Hurelohn noh (a) Hundegeld in des Huus des HERRN, vu dinem Gott, bringe üs irgendeinem Gelübde; denn des isch däm HERRN, dinem Gott, beides ä Greuel.

23,20 Dü sollsch vu dinem Brueda (a) (b) nit Zinse nähmä, nit fir Geld noh fir Ässä noh fir alles, wofir ma Zinse nähmä ka. 23,21 Vu däm Fremde(Üslända) darfsch dü Zinse nähmä, aba nit vu dinem Brueda, uf daß dich dr HERR, di Gott, segnet in allem, was dü undanimmsch in däm Land, dohi dü kummsch, s izneh.

23,22 Wenn dü däm HERRN, dinem Gott, ä (a) Gelübde doesch, so sollsch dü nit zögere, s zue erfille; denn dr HERR, di Gott, wird's vu dir fordare, un s wird Schuld uf di kumme. 23,23 Wenn dü des Gelobe undalosch, so wird keini Schuld uf di kumme. 23,24 Aba was iba dini Lippe gange isch, sollsch dü hebe un dnohch doe, we dü däm HERRN, dinem Gott, fräiwillig globt un mit dinem Muul (Gosch) gsait hesch.

23,25 Wenn dü in d Wiberg vu dinem Nächschte gohsch, so darfsch dü Triebel ässä nohch dinem Wunsch, bis dü satt bisch, aba dü sollsch nigs in di Gfäß doe. 23,26 Wenn dü in des Kornfeld vu dinem Nächschte gohsch, so (a) darfsch dü mit dr Hand Ähre abrupfe, aba mit dr Sichle sollsch dü nit driifahre.

S´24. Kapitel

Widari Ehegsetze

24,5 Wenn öbber (ebber) sich kurz dvor ä Wieb gnumme het, (a) soll la(er) nit mit däm Heer üszehe, un ma soll nem nigs uflege. Na(Er) soll fräi in sinem Huus si ä Johr lang, daß sa(er) frehlich isch mit sinem Wieb, de na(er) gnumme het.

S Recht vu d Schwache un Arme

24,7 Wenn öbber (ebber) gschnappt wird, der vu sinene Breda, d Israelite, (a) ä Mensch schtielt(raubt) un nen gwalttätig behandelt odr nen vukauft: solch ä Deb soll schterbe, daß dü des Bese üs dinere Midde wegdoesch.

24,8 Heet dich bim Ufträte vu Üssatz, daß dü alles gnau hebsch un doesch, was dich de levitische Prieschta lehre; we ich s ne bifohle ha, so sollt ihr's hebe un dnohch doe. 24,9 Denk dra, was dr HERR, di Gott, (a) mit Mirjam doe het uf däm Wäg, als ihr üs Ägypte zoge sin.

24,10 Wenn dü dinem Nächschte irgend ebis borgsch, so sollsch dü nit in si Huus go un nem ä Pfand nähmä, 24,11 sundern dü sollsch druße schtoh, un der, däm dü borgsch, soll si Pfand zue dir rüsbringe. 24,12 Isch scha(er) aba bediirftig, so sollsch dü dich nit schlofe lege mit sinem Pfand, 24,13 sundern sollsch nem si (a) (b) (c) Pfand widage, wenn d Sunne undagoht, daß sa(er) in sinem Mandel schloft un dich segnet. So wird des (d) di Grechtigkeit si vor rem HERRN, dinem Gott.

24,14 Däm Dagelehna, der bediirftig un arm isch, sollsch dü (a) (b) si Lohn nit vorhalte, er isch vu dine Breda odr ä Fremdling, der in dinem Land un in dinere Schtädt isch, 24,15 sundern dü sollsch nem si Lohn am selbe Dag ge, daß d Sunne nit driba undagoht - denn na(er) isch bediirftig un vulangt dnohch -, dmit da(er) nit gege dich d HERR arueft un s dir zue na Sinde wird.

24,16 D Vädare solle nit fir d Kinda noh d Kinda fir d Vädare schterbe, sundern jeda soll fir sini Sinde schterbe. (a)

24,17 Dü sollsch des Recht vum (a) (b) Fremdling un dr Waise nit knicke un sollsch dr (c) Witwe nit des Häß(Kleid) als Pfand nähmä. 24,18 Denn dü sollsch dra denke, daß dü (a) Knecht in Ägypte gsi bisch un dr HERR, di Gott, dich vu dert erlest het. Drum bifihl ich dir, daß dü des doesch.

24,19 Wenn dü uf dinem Acka gerntet un ä Garbe vugässä hesch uf däm Acka, so sollsch dü nit umkehre, sie zue hole, sundern sie soll däm Fremdling, dr Waise un dr Witwe zuefalle, uf daß dich dr HERR, di Gott, segnet in allem Werke dinere Händ(Pfode). (a) 24,20 Wenn dü dini Elbaium gschiittelt hesch, so sollsch dü nit nohchschiittle; s soll däm Fremdling, dr Waise un dr Witwe zuefalle. 24,21 Wenn dü di Wiberg abgläse hesch, so sollsch dü nit nohchläse; s soll däm Fremdling, dr Waise un dr Witwe zuefalle. 24,22 Denn dü sollsch dra denke, daß dü Knecht in Ägypteland gsi bisch. Drum bifihl ich dir, daß dü des doesch.

S´25. Kapitel

Widari Schutzbeschtimmige

25,4 Dü sollsch däm Ochs, der do drischt, nit des Muul vubinde. (a) (b) 25,5 Wenn Breda binanda huuse un eina schtirbt ohni Sühn, so soll sini Witwe nit des Wieb vumä Ma üs einare andere Sippe wäre, sundern ihr Schwooga soll zue ihr go un sie als Wieb nähmä un mit ihr de Schwoogaehe schleße. (a) (b) (c) 25,6 Un dr erschte Bue(Suhn), den sie gebiert, soll gelte als d Bue(Suhn) vu sinem vuschtorbene Brueda, dmit däm si Name nit üstilgt wird üs Israel. 25,7 Gefallt´s aba däm Ma nit, sini Schwögari z neh, so soll sie, sini Schwögari, higo ins Door vor di Älteschte un sage: Mi Schwooga weigert sich, sinem Brueda si Name zue erhalte in Israel, un will mi nit eheliche. 25,8 Dann(Dnoh) soll nen d Älteschte vu d Schtadt zue sich ruefä un mit nem schwätze. Wenn na(er) aba druf bschtoht un sait: S gfallt ma(mir) nit, sie z nähmä -, 25,9 so soll sini Schwögari zue nem träte vor d Älteschte un nem d Schueh vum Fueß zeh un nem ins Gsicht (Visasch) schpucke un soll antworte un sage: So soll ma doe jedäm Ma, der sinem Bruedas Huus nit baue (bäue) will! 25,10 Un si Name soll in Israel heiße «vum Barfeße s Huus».

25,11 Wenn zwei Männa (Manne) gegeänanda handgrieflich wäre un ä Wieb vu einem lauft dzue, um ihrem Ma z rette vu dr Hand vu sellem, wo nen schlat, un sie schtreckt ihri Hand üs un packt nen bi sinere Scham, 25,12 so sollsch dü ihr de Hand abhaue, un di Aug soll sie nit schone.

25,13 Dü sollsch nit zweierlei Gwicht, groß un klei, in dinem Baitel ha, (a) (b) (c) (d) 25,14 un in dinem Huus soll nit zweierlei Maß, groß un klei, si. 25,15 Dü sollsch ä volles un rechtes Gwicht un ä volles un rechtes Maß ha, uf daß di Läbä lang währ in däm Land, des dir dr HERR, di Gott, ge wird. 25,16 Denn wer des doet, der isch däm HERR, dinem Gott, ä Greuel, jeda, der übeldoet.

Amaleks Schuld darf nit vugässä wäre

S´26. Kapitel

26,12 Wenn dü d Zehnte vu dinem ganze Ertrag zämmebrocht hesch (a) im dritte Johr, des isch des Zehnte-Johr, so sollsch dü nen däm Leviten, däm Fremdling, dr Waise un dr Witwe ge, daß sie in dinere Schtadt ässä un satt wäre. 26,13 Un dü sollsch schwätze vor rem HERR, dinem Gott: I(Ich) hab üs minem Huus brocht, was gheiligt isch, un hab's ge d Levite, d Fremdling, d Waise un d Witwe ganz noh dinem Gebot, des dü ma(mir) bifohle hesch. I(Ich) ha dini Gebote nit ibaträte noh vugässä. 26,14 I(Ich) ha nigs dvu gässä, wo i(ich) in Truur war; i(ich) ha nigs dvu wägbrocht, als i(ich) unrein war; i(ich) ha nigs dvu ge als Gabe fir di Tode. I(Ich) bi dr Schtimm vum HERR, vu minem Gott, hörig gsi un ha alles doe, we dü s ma(mir) bifohle hesch. (a) (b) (c) 26,15 Sieh etze rab vu dinere heilige Wohnig, vum Himmel, un segne di Volk Israel un des Land, des dü uns(üs) ge hesch, we dü unsari Vädere gschwore hesch, ä Land, wo Milch un Honig fleßt.

D Abmachig (Bundeszuesag)

S´27. Kapitel

27,9 Un Moses un de levitische Prieschta schwätze mit ganz Israel un sage: Merk uf un her, Israel! Am hiitige Dag bisch dü ä Volk des HERRN, vu dinem Gott, wore, 27,10 daß dü dr Schtimm des HERRN, vu dinem Gott, hörig bisch un doesch nohch sinene Gebote un Rechte, de i(ich) dir hiit bifehl.

De zwöelf Fluechwörter

27,14 Un de Levite solle afange un zue alle Männa (Manne) Israels mit luta Schtimm sage: 27,15 Vufluecht isch, wer ä (a) Götze odr ä gegossenes Bild macht, ä Greuel fir d HERR, ä Werk üs d Händ(Pfode) vu d Werkmeischta, un s heimlich ufschtellt! Un alles Volk soll antworte un sage: Amen. - 27,16 Vufluecht isch, (a) wer si Vada (Babbe) odr sini Muetter vuachtet! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,17 Vufluecht isch, (a) wer vu sinem Nächschte d Grenze vuruckt! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,18 Vufluecht isch, (a) wer ä Blindä irrefihrt uf däm Wäg! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,19 Vufluecht isch, (a) wer des Recht vum Fremdling, dr Waise un dr Witwe vukehrt! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,20 Vufluecht isch, (a) wer bi däm Wieb vu sinem Vada (Babbe) lit, denn na(er) het de Decki vu sinem Vada (Babbe) ufdeckt! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,21 Vufluecht isch, (a) wer bi irgendeinem Tier lit! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,22 Vufluecht isch, (a) wer bi sinere Schweschta lit, de vu sinem Vada (Babbe) odr vu sinere Muetter Dochta isch! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,23 Vufluecht isch, (a) wer bi sinere Schwiegamuetter lit! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,24 Vufluecht isch, (a) (b) wer si Nächschte heimlich erschleht! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,25 Vufluecht isch, (a) wer Gschenkli animmt, daß sa(er) unschuldiges Bluet vugießt! Un alles Volk soll sage: Amen. - 27,26 Vufluecht isch, (a) wer nit alli Wort vum Gsetz erfillt, daß sa(er) dnohch läbt! Un alles Volk soll sage: Amen.

S´28. Kapitel

Akindigig vu Sege un Fluech

28,3 Gsegnet wirsch dü si in d Schtadt, gsegnet wirsch dü si uf däm Acka. 28,4 Gsegnet wird si de Frucht vu dinem Lyb (Ranze), dr Ertrag vu dinem Acka un de Jungtierli vu dinem Vieh, dini Rinda un dini Schof. 28,5 Gsegnet wird si di Kratte(Zeine) un di Backtrog. 28,6 Gsegnet wirsch dü si bi dinem Igang un gsegnet bi dinem Üsgang. (a)

28,7 Un dr HERR wird dini Feinde (Gegna), de sich gege dich ufmache, vor dir schla. Uf einem Wäg solle sie üszehe gege dich un uf siebä Wäg vor dir vudlaufe(fliehen). 28,8 Dr HERR wird (a) gebiete däm Sege, daß sa(er) mit dir isch in däm, was dü hesch, un in allem, was dü undanimmsch, un wird dich segne in däm Land, des dir dr HERR, di Gott, ge het. 28,9 Dr HERR wird dich (a) zuem heilige Volk fir sich mache, we na(er) dir gschwore het, wel dü de Gebote des HERRN, vu dinem Gott, hebsch un in sinene Wäg wandelscht. 28,10 Un alli Velka uf d Erde wäre säh, daß iba dir dr Name des HERRN gnennt isch, un wäre sich vor dir firchte. 28,11 Un dr HERR wird mache, daß dü Ibafluß vum Guete ha wirsch, Frucht vu dinem Lyb (Ranze), Jungtierli vu dinem Vieh, Ertrag vu dinem Acka, in däm Land, des dr HERR dine Vädere gschwore het, dir z ge. 28,12 Un dr HERR wird dir si guete Schatz ufdoe, d Himmel, daß sa(er) dinem Land Rägä git zue d rechte Ziit un daß sa(er) segnet alli Werke diner Händ(Pfode). Un (a) dü wirsch viele Mensche üslehne, aba vu nemads vertlehne. 28,13 Un dr HERR wird di zuem Kopf mache un nit zuem Schwanz, un dü wirsch imma ufwärts schtiege un nit rabsinke, wel dü hörig bisch d Gebote des HERRN, vu dinem Gott, de i(ich) dir hiit bifehlt ha z hebe un z doe, 28,14 un nit abwiechsch vu all däne Wort, de i(ich) äich hiit bifehlt ha, nit nohch Rechts noh nohch Links, un nit andere Götta nohchlaufsch, um ne z dene. (a)

28,15 Wenn dü aba nit folge wirsch dr Schtimm vum HERR, vu dinem Gott, un doesch nit hebe un doe alli sini Gebote un Rechte, de i(ich) dir hiit bifehlt ha, so wäre alli de Flüche iba dich kumme un dich treffe: (a)

28,16 Vufluecht wirsch dü si in dr Schtadt, vufluecht wirsch dü si uf däm Acka. 28,17 Vufluecht wird si dini Kratte(Zeine) un di Backtrog. 28,18 Vufluecht wird si d Frucht vu dinem Lyb (Ranze), dr Ertrag vu dinem Acka, des Jungvieh diner Rinda un Schof. 28,19 Vufluecht wirsch dü si bi dinem Igang un vufluecht bi dinem Üsgang.

28,20 Dr HERR wird unda dich schicke Unfriede, Unroeh un Ungliick in allem, was dü undanimmsch, bis dü vutilgt bisch un bald undagange bisch um wägä dinem bese Treibe, wel dü mich vulo hesch. 28,21 Dr HERR wird dir d Pescht ahänge, bis sa(er) dich vutilgt het in däm Land, in des dü kummsch, s izneh. 28,22 Dr HERR wird dich schla mit Üszehrig, Entzündig un hitzigem Feba, Getriedebrand un Dürri; de wäre dich jage, bis dü umkummsch. 28,23 Dr Himmel, der iba dinem Kopf isch, wird erdig wäre un d Bode unda dir isern. (a) 28,24 Schtatt Rägä fir di Land wird dr HERR Schtaub un Asche vum Himmel uf di ge, bis dü vutilgt bisch. 28,25 Dr HERR wird dich vor dine Feinde (Gegna) schla. Uf einem Wäg wirsch dü gege sie üszeh, un uf siebä Wäg wirsch dü vor rene vudlaufe un wirsch zuem Entsetze wäre fir alli Lända vu uf d Erde. 28,26 Dini Leiche wäre zuem Fraß wäre alle Vegel im Himmel un alle Tiere uf däm Land, un nemads wird sie vuschiiche. 28,27 Dr HERR wird dich schla (a) mit ägyptischem Gschwir, mit Pocke, mit Grind un Krätzete, daß dü nit gheilt wäre kasch. 28,28 Dr HERR wird dich schla mit Wahnsinn, Blindheit un Vuwirrig im Geischt. 28,29 Un dü wirsch (a) dappe am Mittag, we ä Blindä dappt im Dunkle, un wirsch uf dinem Wäg kei Gliick ha un wirsch Gwalt un Unrecht liede meße di Läbä lang, un nemads wird dir helfe. 28,30 Mit nem Maidle wirsch dü dich vulobe; aba ä andere wird si sich nähmä. (a) Ä Huus wirsch dü baue (bäue); aba dü wirsch nit drin huuse. Ä Wiberg wirsch dü pflanze; aba dü wirsch sini Fricht nit ässä. 28,31 Di Rind wird vor dine Auge gschlachtet wäre; aba dü wirsch nigs dvu ässä. Di Esel wird vor dinem Agsicht mit Gwalt gnumme un dir nit wiedage wäre. Di Schof wird dinem Feinde ge wäre, un nemads wird dir helfe. 28,32 Dini Buebä(Sühn) un dini Techtare wäre nem andere Volk ge wäre, daß dini Auge zueluegä meße un jeda Dag vor Vulange nohch rene vugoht, un in dine Händ(Pfode) wird kei Kraft si. 28,33 D (a) Ertrag vu dinem Acka un alli dini Arbet wird ä Volk vuzehre(frässä), des dü nit kennsch, un dü wirsch plogt un gschunde wäre di Läbä lang 28,34 un wirsch vuruckt wäre bi däm, was dini Auge asäh meße. 28,35 Dr HERR wird dich schla mit bese Gschwir a d Knüü un Wade, daß dü nit gheilt wäre kasch, vu d Fueßsohle bis zuem Scheidel. 28,36 Dr HERR wird dich un di Kenig, wo dü iba dich bschtimmt hesch, unda ä Volk triebä, des dü nit kennsch noh dini Vädare, un (a) dü wirsch dert andere Götta dene: Holz un Schtei (Wackes). 28,37 Un dü wirsch zuem Entsetze, (a) (b) zuem Schprichli un zuem Schpott wäre unda alle Mensche, zue däne dr HERR dich tribt. 28,38 Dü wirsch viel Some uf des Feld saje, aba weng isammle; denn d Heigumba wäre's abfrässä. (a) 28,39 Wiberge wirsch dü pflanze un abaue (bäue), aba nit Wi trinke noh Triebel läse; denn d Wirma wäre's frässä. 28,40 Elbaim wirsch dü ha in dinem ganze Biet(Gäu, Gau), aba dü wirsch di nit salbe mit El; denn di Elbaum wird sini Frucht abwerfe. 28,41 Buebä(Sühn) un Techtare wirsch du zeuge un doch nit bhalte; denn sie wäre gfange wäggfihrt wäre. 28,42 Alli Baim un Fricht vu dinem Land wird des Ungeziefa frässä. 28,43 Dr Fremdling, der bi dir isch, wird imma hecha iba dich hochschtiege; dü aba wirsch imma defä rabsinke. 28,44 Sella wird dir vutlehne, dü aba wirsch nem nigs üslehne kenne; (a) sella wird dr Kopf si, un dü wirsch d Schwanz si.

28,45 Alli de Flüche wäre iba dich kumme un dich jage un treffe, bis dü vutilgt bisch, wel dü uf de Schtimm vum HERR, vu dinem Gott, nit ghärt un sini Gebote un Rechte nit ghalte hesch, de er dir bifohle het. 28,46 Un de Flüch wäre Zeiche un Wunda si a dir un a dine Nohchkumme imma, 28,47 wel dü däm HERR, dinem Gott, nit dent hesch mit Fräid(Freud) un Luscht vu dinem Herz, obwohl dü Ibafluß hesch a allem. 28,48 Un dü wirsch dinem Feinde, den dr HERR gege dich schicke wird, dene mit Hunga un Durscht, Nackt un allaläi Not, un na(er) wird ä (a) isernes Joch uf di Hals lege, bis sa(er) dich vutilgt het. 28,49 Dr HERR wird ä Volk iba dich schicke vu wiet her, vum End dr Erde, we ä Adler flegt, ä Volk, (a) (b) däm si Schproch dü nit vustohsch, 28,50 ä freches Volk, des nit Rücksicht nimmt uf di Alte un di Junge nit schont. (a) 28,51 S wird frässä d Jungtiere vu dinem Vieh un d Ertrag vu dinem Acka, bis dü vutilgt bisch, un wird dir nigs ibriglo vum Korn, Wi un El un vum Jungvieh dinere Rinda un Schof, bis ses dich umbrocht het. 28,52 S wird dir Angscht mache in alle dine Schtädt, bis ses nabgworfe het dini hohe un feschte Muurene, uf de dü dich vulosse hesch, in dinem ganze Land; un dü wirsch Angscht ha in alle dine Schtädt, in dinem ganze Land, des dir dr HERR, di Gott, ge het. 28,53 Dü wirsch de (a) (b) (c) (d) (e) (f) Frucht vu dinem Lyb (Ranze), des Fleisch diner Buebä(Sühn) un dinere Techtare, de dir dr HERR, di Gott, ge het, ässä in dr Angscht un Not, mit der dich di Feind agriffä wird. 28,54 Ä Ma unda äich, der zvor vuwöhnt un in Ibafluss gläbt het, wird sinem Brueda un däm Wieb in sinene Ärm un däm Bue(Suhn), der noh ibrig isch vu sinene Sehn, nigs gönne 28,55 vum Fleisch vu sinene Buebä(Sühn), des sa(er) ißt, wel nem nigs ibrig bliebe isch vu allem Guete in dr Angscht un Not, mit der dich di Feind agriffä wird in alle dine Schtädt. 28,56 Ä Wieb unda äich, de zvor so vuwöhnt un in Ibafluss gläbt het, daß sie nit ämol vusuecht het, ihri Fueßsohle uf d Bode zue doe, vor Vuwöhnig un Wohlläbe, de wird däm Ma in ihre Ärm un ihrem Bue(Suhn) un ihra Dochta nit gönne 28,57 d Nachgeburt, de vu ihr üsgange isch, un ihr Kind, des sie gibore het; denn sie wird beides vor Mangel vu allem heimlich ässä in dr Angscht un Not, mit der dich di Feind agriffä wird in dine Schtädt.

28,58 Wenn dü nit druf üs bisch (hebsch), daß dü alli Wort vum Gsetz doesch, de in däm Buech gschribe sin, un nit firchtesch d herrliche un heilige Name, vum HERR, dinem Gott, 28,59 so wird d HERR schrecklig mit dir umgo un dich un dini Nohchkumme schla mit große un lange Plooge, mit bese un lange Krankhete. 28,60 Un na(er) wird au alli (a) Süüre Ägyptens iba di bringe, vor däne dü dich firchtesch, un sie wäre di nit loslo; 28,61 dzue wird dr HERR alli Krankhete un alli Plooge, de nit gschribe sin in däm Buech vum Gsetz, iba di kumme losse, bis dü vutilgt bisch. 28,62 Un nur wenig wäre ibrigbliebe vu äich, de ihr zvor viel gsi sin we de Schterne am Himmel, wel dü nit ghärt hesch dr Schtimm des HERRN, vu dinem Gott. 28,63 Un we sich dr HERR zvor freut, äich Guetes z doe un äich z vumehre, (a) so wird da(er) sich etze fräie, äich umzbringe un zue vutilge, un ihr wäre rüsgrisse wäre üs däm Land, in des dü etzed zehsch, s izneh. 28,64 Denn dr HERR wird di vustraije unda alli Velka vu einem End dr Erde bis ans andere, un dü wirsch dert andere Götta dene, de dü nit kennsch noh dini Vädare: Holz un Schtei (Wackes). 28,65 Dozue wirsch dü unda däne Mensche kei Rueh ha, un dini Feß wäre kei Ruehplätzli find. Denn dr HERR wird dir dert ä bebendes Herz ge un vulöschendi Auge un ä vuzagendi Seele, 28,66 un di Läbä wird imma in Gfahr schwebe; Nacht un Dag wirsch dü dich firchte un dinem Läbä nit sicha si. 28,67 Am Morge wirsch dü sage: Ach daß ses Obend wär! un am Obend wirsch dü sage: Ach daß ses Morge wär! vor Angscht in dinem Herz, de dich schrecke wird, un vor däm, was dü mit dine Auge säh wirsch. 28,68 Un dr HERR wird di mit Schiffe (a) (b) wida nohch Ägypte fihre, uf däm Wäg, vum däm ich dir gsait ha: Dü sollsch nen nimi säh. Un ihr den dert äire Feinde als Knecht un Mägde vukauft wäre, aba s wird kei Käufa dosi. 28,69 *Des sin de Wort vum Abkumme, de dr HERR däm Moses bifohle het, mit Israel z schleße im Land Moab, näbe däm Abkumme, den er mit tene gschlosse het am (a) Horeb.

S´29. Kapitel

29,1 Un Moses rueft ganz Israel un sait zue nene: (a) Ihr hän alles gsähne, was d HERR vor äire Auge in Ägypte däm Pharao un alle sinene Große un sinem ganze Land doe het, 29,2 de (a) (b) gwaltige Probe vu sinere Macht, de dini Auge gsähne hän, de große Zeiche un Wunda. 29,3 Un d HERR het äich bis uf d hiitige Dag noh nit ä Herz ge, des schlau(vuschtändig) wär, Auge, de do sähän, un Ohre, de do ghärt hän . (a) 29,4 Na(Er) het äich vierzig Johr in d Wüschte wanderä losse. (a) Äiri Kleida sin äich nit vurisse, au dini Schoeh nit a dine Feß; 29,5 ihr hän kei Brot gässä un kei Wi trunke un kei schtarkes Gsöff, uf daß ihr erkenne solltet, daß ich dr HERR, äicha Gott, bi. 29,6 Un als ihr a dän Platz kumme sin, ziehe üs dr Kenig Sihon vu Heschbon un dr Kenig Og vu Baschan uns(üs) entgegä, mit uns(üs) z kämpfe. Un ma(mir) hän sie gschlage 29,7 un ihr Land ignumme un zuem Erbdeil ge d Rubeniter un Gaditer un däm halbe Schtamm Manasse. (a) 29,8 So hebet (haltet) etze de Wort vum Abkumme un den dnohch, uf daß ihr gliicklich üsrichte kennt all äicha Sach.

29,9 Ihr schtehn hiit alli vor rem HERRN, äirem Gott, de Häupta (Kepf) äira Schtämm, äiri Älteschte, äiri Amtlit, jeda Ma in Israel, 29,10 äiri Kinda, äiri Wieba, dini Fremdling, der in dinem Laga isch, dini (a) Holzmacha un dini Wassaschepfa, 29,11 dmit dü trätesch in des Abkumme des HERRN, vu dinem Gott, un unda d Eid, den dr HERR, di Gott, dir hiit uflegt, 29,12 daß sa(er) di hiit zuem Volk fir sich erhebt un na(er) di Gott isch, we na(er) dir zuegsait het un we na(er) dine Vädere Abraham, Isaak un Jakob gschwore het. 29,13 Denn i(ich) schleß dän Packt( des Abkumme) un der Eid (a) (b) nit mit äich ällei, 29,14 sundern mit äich, de ihr hiit do sin un mit uns(üs) schtehn vor rem HERRN, unsam Gott, we au mit däne, de hiit nit mit uns(üs) sin.

29,15 Denn ihr wißt, we ma(mir) in Ägypteland ghuust hän un midde durch de Velka zoge sin, durch dere Land ihr zog sin. 29,16 Ihr hän ihri Greuel gsäh un ihri Götze, de bi nene ware, Holz un Schtei (Wackes), Silba un Gold. 29,17 Len jo nit ei Ma odr ei Wieb, ei Gschlecht odr ei Schtamm unda äich si, däm si Herz sich hiit abwendet des HERRN, unsam Gott, daß öbber (ebber) higoht un dent d Götta vu d Velka. Len unda äich nit (a) (b) (c) (d) ei Wurzle ufwachse, de do Gift un Wermuet vorbringt. 29,18 Len nemads, der de Wort vu däm Fluech härt, sich trozdäm in sinem Herze segne un schwätze: Mir wird´s wohlergo, au wenn i(ich) wandle nohch minem vuschtockte Herz -, dmit nit fortgrafft wird des wassarieche mit däm düüre Land! 29,19 Sellem Ma wird dr HERR nit gnädig si, sundern si Zorn (Wuet) un Eifa wird losbrenne gege nen, un s wird sich uf nen lege (a) alli Flech, de in däm Buech gschribe sin, un si Name wird dr HERR üslesche unda däm Himmel 29,20 un wird nen zuem Unheil absundere üs alle Schtämm Israels nohch alle Flech vum Abkumme, de in däm Buech vum Gsetz gschribe sin. 29,21 Dann(Dnoh) wäre sage kiinftigi Gschlechta, äiri Kinda, de nohch äich ufkumme, un di Fremde, de üs ferne Lända kumme, wenn sie de Ploog vum Land aluege un de Krankhete, mit däne dr HERR s blade het 29,22 - all ihr Land het da(er) mit Schwefel un Salz vubrennt, daß ses nit bsät wäre ka noh ebis wagst noh Kruut drin ufgoht, gliechwe (a) Sodom un Gomorra, Adma un Zebojim vuschtert sin, de dr HERR in sinem Zorn un Wuet zerschtert het -, 29,23 jo, alli Velka wäre sage: Wurum het dr HERR a däm Land so gfeilscht? Was isch des fir ä große, grimmige Zorn? 29,24 Dann(Dnoh) wird ma sage: Drum, wel sie des Abkumme des HERRN, vum Gott ihra Vädare, vulo hän, den er mit tene gschloße het, als sa(er) sie üs Ägypteland fihrt, 29,25 un sin higange un hän anderem Götta dent un sie abäte , Götta, de sie nit kenne un de na(er) ne nit zuegwiese het, 29,26 drum isch des HERRN d Zorn (Wuet) entbrennt(entflammt) gege des Land, daß sa(er) iba sie het kumme losse alli Flech, de in däm Buech gschribe schtehn. 29,27 Un dr HERR het sie üs ihrem Land gschtoße in großem Zorn, Wuet un ohni Erbarme un het sie in ä anderes Land gworfe, so we´s hiit isch.

29,28 Was (a) vuborge isch, isch däm HERRN, unsarem Gott; was aba offenbart isch, des gilt uns(üs) un unsare Kinda ebiglig, daß ma(mir) doe solle alli Wort vum Gsetz.

S´30. Kapitel

D Wahl zwische Läbä un Tod

30,11 Denn des Gebot, des i(ich) dir hiit bifihlt ha, isch dir nit z hoch un nit z wiet. 30,12 S isch nit im Himmel, daß dü sage meßtesch: (a) Wer will fir uns(üs) in d Himmel fahre un s uns hole, daß ma(mir)'s härä un den? 30,13 S isch au nit gegeiba vum Meer, daß dü sage meüßtesch: Wer will fir uns(üs) iba des Meer fahre un s uns hole, daß ma(mir)'s härä un den? 30,14 Denn s isch des Wort ganz nooch bi dir, in dinem Muul (Gosch) un in dinem Herz, daß dü s doesch.

30,15 Lueg, i(ich) ha dir hiit (a) vorglegt des Läbä un des Guete, d Tod un des Bese. 30,16 Wenn dü ghorchsch d Gebote des HERRN, vu dinem Gott, de i(ich) dir hiit bifihlt ha, daß dü d HERRN, di Gott, leb hesch (liebsch) un wandelsch in sinene Wäg un sine Gebote, Gsetze un Rechte hebsch, so wirsch dü läbä un dich mehre, un dr HERR, di Gott, wird di segne in däm Land, in des dü zehsch, s izneh. 30,17 Wendet sich aba di Herz un dü ghorchsch nit, sundern losch di vufihre, daß dü andere Götta abätesch un nene densch, 30,18 so vuzehl(vukünd) i(ich) äich hiit, daß ihr (a) umkumme un nit lang in däm Land bliebe den, in des dü iba d Jordan zehsch, s izneh. 30,19 I(Ich) nimm (a) Himmel un Erde hiit iba äich als Ziige: I(Ich) ha äich Läbä un Tod, Sege un Fluech vorglegt, dmit dü des Läbä erwählst un am Läbä bliebsch, dü un dini Nohchkumme, 30,20 indäm ihr d HERRN, äire Gott, liebt (leb hän) un sinere Schtimm ghorcht un nem anhänge. Denn des bediitet fir dich, daß dü läbsch un alt wirsch un wohne bliebsch in däm Land, des dr HERR dine Vädere Abraham, Isaak un Jakob gschwore het, ne z ge.

S´31. Kapitel

Moses setzt Josua zue sinem Nohchfolga i

.I(Ich) bi hiit (a) hundatzwanzig Johr alt, i(ich) ka nimi üs- un igo. Dozue het dr HERR zue ma(mir) gsait: D (b) Jordan do sollsch dü nit ibaschriete! 31,3 Dr HERR, di Gott, wird selba vor dir hergoh. (a) Er selba wird de Velka vor dir her vutilge, dmit dü ihr Land inähme kasch. Josua, sella soll vor dir durigo, we dr HERR zuegsait het. 31,4 Un dr HERR wird mit ne doe, we na´s(er´s) doe het (a) mit Sihon un Og, d Kenige vu d Amorita, un ihrem Land, de na(er) vutilgt het. 31,5 Wenn sie etze dr HERR vor äire Auge dhige wird, so solle ihr mit ne doe ganz nohch rem Gebot, des i(ich) äich ge ha. (a) 31,6 Sin getroscht un unvuzagt, firchtet äich nit un len äich nit vor nene graue; denn dr HERR, di Gott, (a) wird selba mit dir zeh un wird d Hand nit abdoe un di nit vulo.

31,7 Un Moses reft Josua un sait zue nem vor d Auge vu ganz Israel: Si froh un unvuzagt; denn dü wirsch des Volk in des Land bringe, des dr HERR ihre Vädere gschwore het, nene z ge, un dü wirsch´s unda sie üsdeile. (a) (b) 31,8 Dr HERR aba, der selba vor äich hergoht, der wird mit dir si un wird de Hand nit abdoe un di nit vulo. Fircht di nit un erschrick nit!

Alli siebä Johr soll des Gsetz vor allene (uf offena Schtroß) vuläse wäre

Gottes Bifehl, des Led vum Moses ufzschribe

31,19 So schribt äich etze des (a) Led uf un lehrt´s d Israelite un legt s in ihr Muul (Gosch), daß mir des Led ä Ziige isch unda d Israelite. 31,20 Denn ich will sie in des Land bringe, des ic) ihre Vädere z ge gschwore ha, drin Milch un Honig fleßt. Un wenn sie ässä un satt un fett wäre, so wäre sie sich zue anderem Götta wendte un nene dene, mich aba läschtere un mi Abmachig (Abkumme) breche. 31,21 Un wenn sie dann(dnoh) viel Ungliick un Angscht treffe wird, so soll des Led vor nene als Ziige schwätze; denn´s soll nit vugässä wäre im Muul (Gosch) ihra Nohchkumme. Denn ich (a) weiß ihri Gedanke, mit däne sie scho etzed umgehn, bvor ich sie in des Land bring, we ich gschwore ha. 31,22 Eso schribt Moses des Led zue d selbe Ziit uf un lehrt´s d Israelite.

31,23 Un dr Herr bifihlt Josua, däm Bue(Suhn) Nuns, un sait: Si froh un unvuzagt, denn dü sollsch de Israelite in des Land fihre, we ich ne gschwore ha, un ich will mit dir si.

D Ufbewahrig vum Gesetzbuech

Ufforderig a Israel, des Led vum Moses z härä

31,30 Un Moses trait vor d Ohre vu d ganze Gmeinde Israel des Led bis zuem letschte Wort vor:

S´32. Kapitel

Des Led vum Moses

32,4 Er isch ä Fels. Sini Werke sin vollkumme; denn alles, was sa(er) doet, des isch recht. Treu isch Gott un kei Beses a nem, Grecht un wohr isch scha(er). 32,5 (a) (b) Des vukehrte un bese Gschlecht het gsindigt gege nen; sie sin Schandflecke un nit sini Kinda. 32,6 Danksch dü so däm HERRN, dinem Gott, dü tolles un dummes(törichtes) Volk? Isch er nit di (a) (b) (c) (d) (e) (f) Vada (Babbe) un di Herr? Isch's nit er ällei, der di gmacht un bireitet het?

32,7 Denk a di vorige Ziite un hab acht uf de Johr vu Gschlecht zue Gschlecht. Frog di Vada (Babbe), der wird dir's vuzehle, dini Älteschte, de wäre dir's sage. 32,8 Als dr Hechschte (a) d Mensche Land zuedeilt het un d Mensch Kinda vuänanda gschiede het, do (b) het er gsetzt d Grenze vu d Velka nohch d Zahl dr Buebä(Sühn) Israels. 32,9 Denn nem HERRN si Teil isch si Volk, Jakob isch si (a) Erbe.

32,10 Er het nen in d Wüschte gfunde, in dr dürre Einödi het er nen gsäh. Er umfangt nen un het acht uf nen ka. Er (a) (b) (c) behetet nen we si Augepfel. 32,11 We ä Adla üsfihrt sini Junge un iba nene schwebt, so breitet er sini Fittiche üs un nimmt nen un trait nen uf sinene Fligel. 32,12 Dr HERR ällei leitet nen, un kei fremde Gott war mit nem. 32,13 Na(Er) het nen dherfahre lo iba de Höchi vu d Erde un spyste (nährte) nen mit d Fricht vum Feld un het nen (a) Honig suuge glo üs däm Felse un El üs härtem Geschtein, 32,14 Butter vu d Chüeih un Milch vu d Schof samt däm Fett vu d Lämma, feischte Widder un Böck un des Beschte vum Weize un tränkte nen mit edlem Trübäbluet.

32,15 Als aba Jeschurun fett ward, wird da(er) ibamuetig. Na(Er) isch (a) (b) fett un dick un feischt wore un het den Gott vuworfe, der nen gmacht het. Na(Er) het d Fels vu sinem Heil gring gachtet 32,16 un het nen zue d Eifersucht greizt durch fremdi Götta; durch Greuel het da(er) nen erziirnt. 32,17 Sie hän d bese Geischta gopfart un nit ihrem Gott, d Götta, de sie nit kennt hän, d näji(naii), de vor kurzem erscht ufkumme sin, de äiri Vädare nit geehrt hän. 32,18 Di (a) (b) (c) Fels, der dich zeugt (ziigt) het, hesch dü üßa acht glose un hesch vugässä den Gott, der dich gmacht het.

32,19 Un als ses dr HERR sieht, war er zornig iba sini Buebä(Sühn) un Techta, 32,20 un er sait: Ich will mi Agsicht vor nene vuschtecke, will säh, was nene zletscht widafahre wird; denn s isch ä vukehrtes Gschlecht, s sin untreui Kinda. 32,21 Sie hän mi greizt durch ä Nicht-Gott, durch ihri Abgöttarai hän sie mich erziirnt. Ich aba will sie wida locke durch ä (a) Nicht-Volk, durch ä gottloses Volk will ich sie erziirne. 32,22 Denn ä Fiir isch entbrennt(entflammt) durch mi Zorn (Wuet) un wird brenne bis in de underschti Defi un wird vuzehre(frässä) des Land mit sinem Krut un wird aziinde de Grundfeschte dr Berge. 32,23 Ich will alles Ungliick iba sie häufe, ich will alli mini Pfiel uf sie scheße. 32,24 Vor Hunga solle sie vuschmachte un gfrässä wäre vum Feba un vu jähem Tod. Ich will dr Tiere Zähne unda sie schicke un dr Schlange Gift. 32,25 Druße wird des (a) (b) Schwert ihri Kinda raube un drinne dr Schrecke d junge Ma we des Maidle, d Säugling we d Greis.

32,26 Ich hät gsait: S soll üs si mit tene, ich will ihri Näme tilge unda d Mensche -, 32,27 wenn ich nit d Schpott dr Feinde (Gegna) gescheut hät; ihri Finde hätte`s nit erkennt un gsait: Unseri Macht isch groß, un nit dr HERR het des alles doe. - 32,28 Denn Israel isch ä Volk, däm ma nimi rote ka, un (a) (b) kei Vuschtand wohnt in nene. 32,29 O daß sie weise wäre un des vustände, daß sie merkte, was nene dnoh begegne wird! 32,30 We goht's zue, (a) (b) daß eina duusig vujagt un zwei sogar zehnduusig flüchtig mache? Kummt's nit doher, daß ihr Fels sie vukauft het un dr HERR sie hige het? 32,31 Denn unsera Gegna´s(Feinde´s) (a) Fels isch nit we unsa Fels; so meßte sie selba urdeile. 32,32 Denn ihr Wischtock schtammt vu Sodoms Wischtock un vum Wiberg Gomorras; ihri Triebel sin Gift, sie hän bittari Bäre, 32,33 ihr Wi isch Drachegift un vuderbliches Gift vu d Ottere.

32,34 Isch des nit bi mir vuwahrt un vusieglet in mine Schatzkammere? 32,35 (a) (b) (c) Di Rache isch mi, ich will vugelde zue d Ziit, do ihr Fueß rutscht; denn de Ziit vu ihrem Ungliick isch nooch, un was iba sie kumme soll, eilt dzue. 32,36 Denn dr HERR wird sinem Volk Recht schaffe, un iba sini Knecht wird da(er) sich erbarme. Denn er wird säh, daß ihri Macht dhi isch un s üs isch mit tene ganz un gar. 32,37 Un er wird sage: Wo sin ihri Götta, ihr (a) Fels, uf den sie träut hän, 32,38 de des Fett ihra Schlachtopfa ässä sollte un trinke d Wi ihra Trinkopfa? (a) (b) Len sie ufschtoh un äich helfe un äich schiitze! 32,39 Luege etze, daß (a) (b) ich's ällei bi un isch kei Gott näbe mir! Ich ka (c) umbringe un lebändig mache, ich ka schla un ka (d) (e) (f) heile, un nemads isch do, der üs minare Hand rettet.

32,40 Denn ich will mi Hand zuem Himmel hebe un will sage: So weh ich ewig läb: 32,41 (a) wenn ich mi blitzendes Schwert schärf un mi Hand nohch d Schtrof grieft, so will ich mich räche a mine Feinde (Gegna) un däne, de mich hass, vugelde. 32,42 Ich will mini Pfiel mit Bluet bsoffe mache, un mi Schwert soll Fleisch frässä, mit Bluet vu Erschlagene un Gfangene, vu d Häupta (Kepf) schtrietbara Feinde (Gegna)!

32,43 Priese, ihr Heide, si Volk; denn er wird des Bluet vu sinene Knecht räche un wird a sinene Feinde (Gegna) Rache nähmä un (a) (b) entsühne des Land vu sinem Volk!

Moses letschte Mahnig a des Volk

Gott bireitet Moses uf si Tod vor

S´33. Kapitel

Moses segnet de Schtämm vu Israel

(vgl. 1. Moses 49)

33,6 Ruben soll läbä un schterbe nit; sini Mannschaft gwinne an Zahl!

33,7 Des isch dr Segen iba Juda. Un na(er) sait: HERR, erhär de Schtimm Judas un bring nen zue sinem Volk; loß sini Macht groß wäre nem Hilfe gege sini Feinde (Gegna)!

33,8 Un iba Levi sait da(er): Dini Lose (a) (b) «Lecht un Recht» solle bliebe bi dinem Getreue, den dü (c) (d) vusuecht hesch zue Massa, fir den dü gschtritte hesch am Hadawassa, 33,9 der (a) (b) vu sinem Vada (Babbe) un vu sinere Muetter sait: «Ich sieh nen nit», un vu sinem Brueda: «Ich kenn nen nit», un vu sinem Bue(Suhn): «Ich weiß nigs vu nem». De hüete (heete) di Wort un bwahre di Abmachig (Abkumme); 33,10 sie lehre Jakob di Recht un Israel di Gsetz; sie bringe Räuchawerk vor di Agsicht un Ganzopfa uf di Altar. 33,11 HERR, segne sini Macht, un loß dir gfalle de Werke vu sinene Händ(Pfode)! Zerschlag d Rucke dera, de sich gege nen uflehne, un dera, de nen hass, daß sie nit ufkumme!

33,12 Un iba Benjamin sait da(er): D Gliebte des HERRN wird sicha huuse; alliziit wird Da(Er) d Hand iba nem hebe un wird zwische sinene Höchi huuse.

33,13 Un iba Josef sait da(er): (a) Gsegnet des HERRN isch si Land mit däm Köschtlichschte vum Himmel drobe, däm Tau, un mit d Flut, de drunte lit, 33,14 mit däm Köschtlichschte, was d Sunne vorbringt, un mit däm Köschtlichschte, was d Monde erziige, 33,15 mit däm Beschte uralta Berge un mit däm Köschtlichschte vu d ewige Hiigel, 33,16 mit däm Köschtlichschte dr Erde un ihra Masse(Fülle). D Gnade vu däm, der in däm (a) Dornbusch gwohnt het, kummt uf d (b) Kopf Josefs, uf d Scheitel vum Gweihte unda sinene Breda. 33,17 Si erschtgeborena Schtier isch voll Herrlichkeit, un sini Herna sin we de Herna wilda Schtiere; mit tene wird da(er) de Velka schtoße bis a de Ende dr Erde. Des sin de Zehnduusige (a) Ephraims un de duusige Manasses.

33,18 Un iba Sebulon sait da(er): Sebulon, fräi di dinere Fahrten un Issachar, fräi di dinere Zelte. 33,19 Sie wäre de Schtämm uf d Berge ruefä un dert opfare rechti Opfa. Denn sie wäre d Richtum vum Meer gwinne un de vuschteckte Schätz im Sande.

33,20 Un iba Gad sait da(er): Globt isch, der Gad Platz schafft! Gad lit do we ä Löwe un vurißt Schenkel un Scheitel. 33,21 Un (a) er ersah sich ä Erstlingserbe; denn dert war fir nen we vumä Afihrer d Adeil. Un s vusammle sich de Häupta (Kepf) vum Volk, un na(er) vollschtreckt de Grechtigkeit des HERRN un sini Gricht zsämme mit Israel.

33,22 Un iba Dan sait da(er): Dan isch ä junge Löwe, der vorschpringt üs Baschan.

33,23 Un iba Naftali sait da(er): Naftali het viel Gnade un isch voll Sege des HERRN; gege Weschte un Süde het da(er) Hab un Guet.

33,24 Un iba Asser sait da(er): Asser isch gsegnet unda d Sehn. Na(Er) soll dr Liebling vu sinene Breda si un dunkt si Fueß in El. 33,25 Vu Ise un Erz solle de Riegel dina Doore si; di Altr soll we dini jugend si!

33,26 S isch kei Gott we dr (a) Gott Jeschuruns, der am Himmel dherfahrt dir als Hilfe un in sinere Hoheit uf d Wolke. 33,27 Zueflucht isch bi däm alte Gott un unda d ewige Ärm. Na(Er) het vor dir her di Feind vutriebe un bifohle: Vutilg! 33,28 Israel (a) (b) wohnt sicha, dr (c) (d) Brunnquell Jakobs unbehelligt in däm Land, do (e) Korn un Wi isch, däm si Himmel vu Tau trieft. 33,29 (a) (b) (c) Wohl dir, Israel! Wer isch dir glich? Dü Volk, des si Heil gregt durch d HERRN, der dinere Hilfe Schild un des Schwert vu dinem Sieg isch! Dini Feinde (Gegna) wäre dir huldige, un dü wirsch uf ihre Höchi herschriete.

S´34. Kapitel

34,9 Josua aba, d Bue(Suhn) Nuns, (a) wird erfillt mit däm Geischt dr Gschytheit; denn Moses het (b) (c) sini Händ(Pfode) uf nen glegt. Un d Israelite ghorchte nem un hän gmacht, we dr HERR s Moses bifohle het.

34,10 Un s schtand etze kei Prophet in Israel uf we Moses, den (a) (b) (c) dr HERR erkennt het vu Agsicht zue Agsicht, 34,11 mit all däne Zeiche un Wunder, mit däne dr HERR nen gschickt het, daß sa(er) sie dät in Ägypteland am Pharao un a alle sinene Große un a sinem ganze Land, 34,12 un mit all d mächtige Kraft un d große Schreckenstate, de Moses vollbrocht het vor d Auge vu ganz Israel.